Jan Vantoortelboom – De verzonken jongen

In zijn semiautobiografische romandebuut De verzonken jongen keert Jan Vantoortelboom (°1975) terug naar het landschap van zijn jeugd.

Elverdinge, West-Vlaanderen, 1988. Een gevoelig jongetje, Stoffel, neemt afscheid van zijn veel te jong aan kanker gestorven moeder, precies op het moment dat hij ook de liefdeskriebel voor het eerst voelt.

‘Vroeger waren de mannen beenhard’, wordt hem en zijn oudere broer Bert door hun terneergeslagen vader op het hart gedrukt. En dat doet Stoffel onwillekeurig terugdenken aan de ‘oude, kale boeman’ die zijn grootvader Victor was, een man die hij niet goed heeft gekend maar die hem altijd heeft gefascineerd.

Een raadselachtig ‘dik, wittig litteken’ spleet het gezicht van Victor Vanheule in tweeën, vandaar. Hij was ooit in de grote oorlog de beste soldaat van Elverdinge geweest en de enige buitenwipper in café ’t Pompkot, maar dat litteken verbergt nog een ander verhaal. Waarom pleegde Victor trouwens zelfmoord?

Geleidelijk aan probeert Stoffel de waarheid te onthullen achter het getekende gezicht van Victor. Dat levert een verrassend inzicht op, maar gaat ook met een verlies aan onschuld gepaard: Stoffel raakt voorgoed verbannen uit het paradijs van zijn kindertijd dat door zijn moeder werd bewaakt. Het resultaat is een verscheurde, melancholische ode.

Alleen steunt die in haar wendingen iets te veel op stereotypes om ook voor de lezer meeslepend én wrang te zijn. De pastoor is geen pedofiel, dat niet. Maar de pastorale onschuld van Elverdinge en zijn harmonieuze natuur staan te schematisch in contrast met hoe de kwade mens ze verstoort. Ook de romance tussen Victors eenvoudige zusje Lora en de notaris is vrij naïef. En op het motief van ‘de onverwachte brief’ ligt een laagje stof.

Tijdens diens leven had Stoffel de bizarre gewoonte om schilfers van zijn grootvader te verzamelen. Als romancier houdt Vantoortelboom eveneens sporen bij van wat uiteenvalt, het West-Vlaanderen van zijn jeugd bijvoorbeeld. Helemaal matuur is dat nog niet, maar het is doorleefd. En dat belooft.

Tom Van Imschoot