Jan Stevens en Tim Dirven – Terug naar Grozny

Grozny is helemaal heropgebouwd. Het lijkt wel een plastic stad. Als je er geen mensen in zag rondlopen, zou je denken dat de hoofdstad van Tsjetsjenië niet echt bestaat, maar slechts een concept is, een module uit een computerspel.

Dat nieuwe Grozny is een schok voor wie nog het beeld van tien jaar geleden voor ogen heeft. Toen lag Grozny, dat geregeld door Russische troepen werd bestookt, nog helemaal in puin.

Het echtpaar Oumar Chagaev en Fatima Davdieva, dat in 2000 naar België vluchtte en in de zomer van 2010 weer even in Grozny en omgeving op bezoek is, herkent zijn stad niet meer. Van de oorlog is nu geen spoor meer te bekennen.

Reporter en Knack-recensent Jan Stevens en fotograaf Tim Dirven hebben Oumar en Fatima vergezeld. In Terug naar Grozny kijken ze met de ogen van deze twee ex-acteurs naar het land dat via de greep van president Ramzan Kadyrov, de Tsjetsjeense zetbaas van Vladimir Poetin, een gepacificeerd wingewest van de Russische Federatie is.

Om Poetin te vleien, heeft Kadyrov de voornaamste boulevard, de Pobeda Prospekt, in Poetin Prospekt omgedoopt, wat Fatima het commentaar ontlokt: ‘De belangrijkste straat van de stad is genoemd naar de man die de stad in puin liet leggen.’ Grozny is een stad zonder ziel.

In het theater van Grozny wordt een stuk opgevoerd over het leven van vader Achmad Kadyrov, die in 2004 in het voetbalstadion van de hoofdstad werd opgeblazen. Het stuk heeft zoon Ramzan zeer ontroerd, aldus de regisseur, die zegt dat de Tsjetsjeense acteurs met gratis auto’s, appartementen en hoge lonen worden verwend.

Het stadscentrum wordt beheerst door de nieuwe gigantische Ahmad-Kadyrov-moskee, die in 2008 door Poetin werd ingewijd. De straten van Grozny worden gedomineerd door Achmad Kadyrovs privémilitie die – hoe kan het anders? – Kadyrovtsy heet.

Het volk bestaat er alleen om onderdaan te zijn. Op een van de talloze propagandaborden waarop de leider dreigend neerkijkt op zijn volk staat de tekst: ‘Het Tsjetsjeense volk zegt: “Jij bent onze president en wij dienen jou.”‘

Piet de Moor