Uit de memoires van Jef Turf, gewezen voorzitter van de Kommunistische Partij: ‘Ik heb voor N-VA gestemd’

Jef Turf, gewezen voorzitter van de Kommunistische Partij, is op 90-jarige leeftijd overleden. Herlees dit Knack-artikel uit 2012, over zijn ‘Memoires’.

Waarom engageert een talentrijk kernfysicus zich in een kleine politieke partij in plaats van te kiezen voor een lucratieve baan? En heeft hij in 2010 voor de N-VA gestemd? Jef Turf, gewezen Vlaams voorzitter van de Kommunistische Partij, schreef zijn ‘Memoires’.

Dat de ‘Memoires’ van de nu tachtigjarige Jef Turf vol verrassingen zit, zal niemand die hem een beetje kent verbazen. Maar toch. Neem nu zijn opvatting dat het vooral door de Oktoberrevolutie van 1917 komt dat er geen totaal andere communistische samenleving is opgebouwd. Op het eerste gezicht uitdagend, maar Turf legt het uit. Het communisme steunde op het Sovjetmodel en dat verhinderde de opbouw van een socialistische maatschappij in een eigen nationale situatie. Later zal Turf opteren voor het eurocommunisme en logischerwijze voor een Vlaams communisme. Een keuze die een einde maakte aan zijn engagement bij de KPB.

Aspirientje
‘Memoires’ is een boek dat je met plezier leest. Het is bijzonder vlot geschreven, iets wat je mag verwachten van de journalist die Turf ook was. Hij neemt geen blad voor de mond, is nu en dan ironisch en geestig, schrijft helder en is vaak lekker uitdagend. Hij groeide op tijdens de naoorlogse anticommunistische hetze waarin ‘communist’ een scheldwoord werd. Hij brak met het katholieke geloof en de sociaal-politieke achtergrond van zijn familie, leerde het marxisme kennen en werd wat hij ironisch noemt een ‘klassenverrader’. De jonge afgestudeerde kernfysicus belandde in het Waalse Dourbes waar hij een in nieuwe afdeling van het KMI de radioactieve fall-out bestudeerde. Neerslag veroorzaakt door kernontploffingen en kosmische straling.

Een mogelijke kernoorlog was in de periode van de Koude Oorlog de angst van de dag. Bijzonder scherp is de open brief die hij toen voor de KPB schreef aan minister van Binnenlandse Zaken Gilson. Die had in een brochure de gevaren van een kernontploffing geminimaliseerd en onder meer aangeraden bij een explosie een aspirientje te nemen, naar de radio te luisteren en te wachten op de dokter. ‘Vindt u dat niet, zelfs voor een minister, een overdreven massa onwaarheden in zulk een kleine brochure?’, vraagt de ironische maar verontwaardigde Turf. Een tweede aangekondigde brochure is er nooit gekomen, zo merkt hij koel op. Turf zou later nog last krijgen met zijn bazen omdat hij cijfers van de fall-out openbaar had gemaakt. Het zou het einde betekenen van zijn wetenschappelijke carrière. Turf heeft zich altijd tegen nucleaire centrales verzet.

Jef de loodgieter
In 1963 komt hij naar Gent als vrijgestelde van de KPB, belast met het beleid van de federatie: ‘Mijn hunkering naar politieke actie en mijn overtuiging dat die noodzakelijk was, bleek sterker dan de voldoening die ik putte uit wetenschappelijk werk, ook al besefte ik dat ik daardoor afzag van een materieel zorgeloos leven.’ Van de vele arbeidersacties die hij meemaakte lieten de bezetting van ACEC-Gent (1970), de dokwerkersstaking van 1973 en de acht maanden durende actie in Fabelta Zwijnaarde de meeste indruk na. Turf schrijft er indringend en gevoelig over.

Met tussendoor een anekdote die bijblijft. Zoals over de ijskoude winter van 1984-1985 toen bij iedereen die de rekening niet kon betalen gas en elektriciteit werden afgesloten. Leden van de KPB kwamen bij een gezin terecht met een kindje. Ze zaten in dekens gehuld. Turf en een kompaan hebben een tang genomen en de zekeringen aan de tellers doorgeknipt zodat er weer licht en verwarming was. Om te vermijden dat de bewoners last zouden krijgen lieten ze hun naamkaartje achter. Ze deden dat een paar keer en Turf kreeg in Gent de bijnaam ‘Jef de loodgieter’. Korte tijd later werd de verplichte levering van twee ampère ingevoerd.

N-VA
Groot is de verrassing op bladzijde 243 van Turfs memoires: ‘Ik heb in 2010 voor N-VA gestemd, en zal dat nog doen wanneer de huidige chaos uitloopt op nieuwe verkiezingen. Maar eens in een zelfstandig Vlaanderen zal ik, zoals altijd, de strijd helpen voeren voor een sociaal, democratisch Vlaanderen, en wellicht tegen de N-VA. Het is het onbegrip voor deze dialectiek die vele linksen in Vlaanderen hindert en hen belet de rol te spelen die eigen zou moeten zijn aan de linkerzijde, en die hen linkt aan de oude, rechtse belgicistische belangen.’ Een verrassende keuze, maar in de logica van Turf die zich compleet inzette voor de eurocommunistische strekking en een nationale aanpak, begrijpelijk.

De memoires van Jef Turf zijn meer dan herinneringen. Ze gaan niet alleen over het verleden: het relatieve succes van de KPB in de jaren zestig, de trouw aan Moskou, de onenigheid binnen de partij, de inval in Tsjecho-Slowakije, het roemloze einde van de KPB en De Rode Vaan… Zijn memoires gaan ook over de toekomst. Zelf vindt hij dat hij de wereld slechter nalaat aan zijn nazaten dan hij hem heeft gekregen. Maar: ‘Ik heb ervaren dat de nieuwe generatie wel in staat is, beter dan de vorige, om eigen accenten te leggen en eigen uitwegen te vinden. Gemakkelijk zal het niet zijn omdat de ecologische en antisociale bedreigingen elkaar versterken.’

Fred Braeckman