Het boek wordt een sociaal medium

In de Canadese radiodocumentaire ‘Open The Book’ wordt een radicale koerswijziging voor het digitale boek voorspeld: ‘social reading’.

E-books hadden voor 2012 een verwaarloosbaar aandeel in de Canadese verkoopcijfers van boeken, maar waren in 2012 plots goed voor 16 procent (ter vergelijking: in Vlaanderen was dit amper iets meer dan 1 procent terwijl Nederland de 10 procent zou halen). Naar aanleiding van die significante stijging liepen de Canadese radiojournalisten Sean Prpick en Dave Redel langs bij een handvol literatuurkenners en boekfuturologen – jawel, ze bestaan – en vroegen hen hoe de digitale toekomst van het boek er kan/zal uitzien. Het resultaat is te horen op de webstek van het Canadese radioprogramma ‘ideas’.
Schrijven en lezen of, zoals in ‘Open The Book’ wordt gesteld, het digitaal uitwisselen van verhalen, wordt een sociale activiteit zoals dat het grootste deel van de literatuurgeschiedenis het geval is geweest. Alleen wordt het platform waarop dat gebeurt digitaal. Nu, echt nieuw lijkt dat niet. De traditionele boekenclub of boekenpraatgroep is al een tijdje vervangen door boekenfora en literaire chatrooms. Maar deze waren slechts een opwarmer voor een veel radicalere manier van digitaal lezen en bediscussiëren van boeken.

Nieuwe app: Socialbook
Volgens Bob Stein, de bedenker van de commentaartracks op dvd’s en stichter van het Institute for the Future of the Book, doen we in de toekomst aan ‘social reading’. En dat is geen vluchtige theorie van de man. Stein is volop bezig met de ontwikkeling van een nieuwe applicatie, Socialbook, waarmee je automatisch al je digitale vrienden laat weten wat je aan het lezen bent en hen uitnodigt om mee te lezen en samen het boek te bediscussiëren. Niet op een online forum, maar in de tekst zelf. Socialbook zal verschillende lezers tegelijk toelaten om in dezelfde digitale tekst aantekeningen te maken, er stukken tekst uit te lichten en zelfs aan de structuur van het verhaal te sleutelen.

Digitaal kampvuur

Vooral dat laatste neigt naar heiligschennis, althans binnen het boekenconcept dat tot nader order geldt, waarin de lezer kritisch maar met respect voor de creativiteit en de ‘soevereiniteit’ van de auteur een onaantastbare tekst leest. Stein: “Social reading maakt een culturele cirkel rond. Tijdens de prehistorie was het vertellen van verhalen een zaak van de hele gemeenschap, verhalen werden verteld rond een kampvuur.” Hij gelooft dat iets gelijkaardigs ook met literatuur vandaag kan, maar dan virtueel, zoals ook veel andere vormen van communicatie verlopen.

Ook Hugh McGuire, oprichter van de online uitgeverijen Pressbooks en Libravox en co-samensteller van de essaybundel ‘Book: A Futurist’s Manifesto’, gelooft dat het huidige businessmodel van uitgeverijen, met boeken die gesloten dragers van informatie zijn, weinig overlevingskansen heeft. Het boek zal volgens hem in de toekomst een open source medium zijn, met informatie die toegankelijk is en op velerlei manieren kan worden aangewend door alle lezers – of zeggen we in dit geval beter ‘alle gebruikers’?

Dracula via API

Zo gaat hij ervan uit dat binnenkort alle digitale boeken zullen gekoppeld zijn aan een Application Programming Interface of API, een app die toelaat dat je informatie uit een boek meteen kan doorsluizen naar andere programma’s op je smartphone of tabletcomputer. McGuire illustreert het concept aan de hand van ‘Dracula’ van Bram Stoker. De reizen van de Transsylvaanse graaf door Europa zou je via zo’n API in een oogwenk op een kaart kunnen toveren. Wandelen door Londen, dat een sleutellocatie in de roman is, loopt in een handomdraai via een Dracula-route.

Vóór die ideeën legaal in de praktijk kunnen worden gebracht, zal de info uit auteursrechtelijk beschermde boeken volgens McGuire wel vrij beschikbaar moeten zijn op het internet. En dat idee is als vloeken in de kerk van het boekenwezen.

Jeroen Bert