Herman Koch – Zomerhuis met zwembad

Een meeslepende whodunit. Een geestige zedenschets. En heerlijk smerige medische scènes. De nieuwe Herman Koch is nog beter dan Het diner.

Herman Koch is te gast op het Mind the Book-festival te Antwerpen op zaterdag 5 maart.

Marc Schlosser is huisarts in een wijk vol toneelspelers, schrijvers en balletdansers. Als hij iets heeft geleerd van de uitnodigingen die hij krijgt voor vernissages, boekpresentaties en premières is het wel dat je de kunstenaar nooit moet vertellen wat je van zijn werk vindt. Nooit. Al die artistieke types raken alleen maar van slag van een eerlijke mening. Zorg dat je gezien bent. Zeg dat je de voorstelling fantastisch vond. Drink je glas champagne leeg. En je kunt naar huis.

Alleen tegen zijn schepper hoeft de hoofdpersoon van Zomerhuis met zwembad geen afkeer van al die zogenaamde kunst te verbergen. De cynische Schlosser kan aan Herman Koch onbekommerd de waarheid vertellen. De opvolger van het bejubelde Het diner, waarvan inmiddels meer dan 450.000 exemplaren zijn verkocht en dat de voormalige komiek van Jiskefet ook in Vlaanderen veel lezers bezorgde, is een meeslepende whodunit die de auteur met merkbaar plezier heeft geschreven.

Zomerhuis met zwembad is zelfs beter. In Het diner gaf Koch een zwak antwoord op een sterke ethische vraag: moeten de hoofdpersonen hun zoon, die een zwerver heeft vermoord, aangeven? Dat de vader een erfelijke ziekte heeft en zijn zoon beschermt uit vrees dat hij aan dezelfde driftaanvallen lijdt, ontnam het dilemma zijn urgentie. De veel te lange flashback waarin de vader vertelt hoe zijn ziekte is ontstaan, haalde bovendien de vaart uit het verhaal.

Zomerhuis met zwembad heeft die euvels niet. De roman biedt de talrijke lezers-met-kinderen weliswaar niet op dezelfde pregnante manier de mogelijkheid om zich te identificeren met de hoofdpersoon, maar de auteur weet een vergelijkbare keuze van de tamelijk gewetenloze huisarts – zonder iets weg te geven van de inhoud – dit keer wel te verpakken in een verhaal zonder zwakke plotwendingen of gemakkelijke oplossingen. Het is een verhaal dat van begin tot eind perfect in balans is.

In de eerste hoofdstukken weet Koch precies zoveel antwoord te geven op de vragen die hij oproept dat je geïntrigeerd verder leest zonder het gevoel te krijgen dat de auteur bewust informatie achterhoudt. Waarom is Schlossers patiënt Ralph Meier dood? Waarom vraagt Ralph hem op zijn sterfbed tegen een niet nader aangeduide vrouw te zeggen dat het hem spijt? En waarom maakt zijn weduwe Marc uit voor moordenaar en moet de huisarts zich verantwoorden voor het Medisch Tuchtcollege?

Ook als Koch daarna terugspringt naar Marcs eerste ontmoeting met Ralph en zijn vrouw, en uitgebreid vertelt over de gezamenlijke vakantie van beide families aan een Zuid-Europese kust, bewijst hij dat hij niet onderdoet voor de beste thrillerschrijvers. Hij zaait verwarring met valse clues. Hij zet de lezer op het verkeerde been door te spelen met diens vooroordelen. En hij slaagt erin zo lang mogelijk te verzwijgen wat er precies gebeurd is zonder dat je ongeduldig wordt.

Toch is Zomerhuis met zwembad meer dan een plotgedreven spannend verhaal. Zoals in zijn hele oeuvre toont Koch zich een geestige zedenmeester. Via zijn hoofdpersoon bespot hij moderne trends. B&B’s van Nederlanders in Zuid-Europa. Of de lollige begrafenis: ‘… ook de kinderen (worden) gedwongen het vooral lollig te houden. Om papa’s kist met plakplaatjes of gedichtjes te beplakken. Om zijn favoriete koffiemok met FUCK YOU! erop in de kist te stoppen.’

Heerlijk om te lezen zijn vooral de medische scènes waarin het boek grossiert. Over het effect van een duik in een koude zee met een volle maag (‘gerechten met gesmolten kaas kunnen in één keer stollen’). De aanslag van alcohol en schadelijke vetten op het lichaam. Of de operatie aan zijn ontstoken oog die Marc bij zichzelf uitvoert. De zakelijke toon, bijna als in een medisch handboek, waarmee Koch smerige details serveert, geven je iedere keer de kriebels – of lachstuipen.

Neem de hiv-besmetting die een homoseksuele komiek heeft opgelopen omdat hij niet naar de mondhygiënist is geweest en toch iemand in zijn mond heeft laten klaarkomen. ‘De eerste golf sperma spoot tegen het verhemelte van de komiek. De volgende golven belandden tegen het bloedende tandvlees. Het was effectiever dan een dodelijke injectie. (…) Over een maand of acht zou ik zijn overlijdensadvertentie lezen. Een hele pagina overlijdensadvertenties, dat was in zijn geval waarschijnlijker.’

Maarten Dessing