Herman Koch licht tipje van de sluier over volgende boek

De Nederlandse bestsellerauteur was tijdens een Nederlands onderonsje te Brussel bijzonder openhartig en grappig over het schrijven.

Op de Nederlandse ambassade in Brussel waren tijdens een lezing van Herman Koch eerder deze week weinig Vlamingen te bekennen. Of ze waren er niet, of ze stelden geen vragen. Daar was nochtans voldoende gelegenheid toe, want de lezing van de auteur van ‘Het Diner’ en ‘Zomerhuis met zwembad’ bestond, op een kort voorgelezen fragment uit dat laatste boek na, geheel uit antwoorden op de meest uiteenlopende vragen. En daarbij spaarden onze assertieve noorderburen hun beroemde landgenoot niet.

“Waarom moeten we ‘Zomerhuis met zwembad’ lezen?” vroeg een rechtverende veertigjarige dame achterin de zaal. “U vraagt mij om het boek aan te prijzen?” leek Koch wat tegen te pruttelen, maar hij vertrouwde ons toch toe dat hij het na het schrijven van een boek en de obligate promotieronde meestal wel gehad heeft en toe is aan iets nieuws.

Hij maakte voor de gelegenheid toch maar een uitzondering. “Als u ‘Het Diner’ goed vond, dan moet u het zeker lezen, maar als u geen zin hebt in iets in dezelfde stijl, dan moet u dat vooral niet doen.” Met inmiddels zo’n 250.000 verkochte exemplaren (de teller blijft lopen) van zijn recentste roman en een half miljoen voor ‘Het Diner’, voelt Koch duidelijk niet langer de drang om zijn boeken aan de man te brengen.

Waarom zou hij? Voor ons stond een zeer succesvolle, alom gewaardeerde auteur die met een ontwapenend grappige eigenzinnigheid zijn eigen weg volgt en dat ook al deed toen het succes er nog niet was. “Ik wilde altijd al schrijver worden en toen mijn vader vond dat ik beter eerst studeerde en de schepen achter mij best niet verbrandde, wou ik dat vooral wel doen.” Zonder vangnet ging hij dan maar aan het schrijven, al duurde het toch tot zijn 32ste voor zijn eerste boek werd gepubliceerd.

Die eigenzinnigheid sluimert ook nog in zijn recentere, populaire werk. Terwijl veel auteurs prat gaan op hun research, probeert Koch zo weinig mogelijk bij experts te rade te gaan. Inspiratie voor het hoofdpersonage Marc Schlosser uit ‘Zomerhuis met zwembad’ – vooral dan diens cynische kijk op het doktersberoep – haalde hij uit eigen ervaringen en ervaringen van vrienden bij de dokter, niet door doktoren te gaan bevragen. Pas nadien vertelde hij erover tegen zijn eigen huisarts en die kon de dokter in Schlosser best wel smaken. “Gelukkig herkende de man zichzelf niet in het personage.”

Dat zou trouwens geen enkele inspiratiebron van Koch mogen kunnen. “Ik baseer me wel op bekende figuren of mensen uit mijn omgeving om personages fysiek gestalte te geven. Zo knipoogde ik in ‘Het Diner’ met de toppoliticus Serge naar Wouter Bos. Maar dat stelde ik in scherp contrast met het karakter van het personage, zodat niemand Bos er echt in zou herkennen.” Satire boet volgens Koch immers in aan kracht wanneer de figuren uit de werkelijkheid voluit herkend worden.

Net dat gegeven zal een prominente rol spelen in Kochs volgende roman. Dat wist hij ietwat terughoudend te vertellen op vraag van het onverschrokken publiek. Een titel wou hij niet verklappen, maar er zijn wel al 200 bladzijden geschreven. Het wordt het verhaal van een man die model stond voor een personage in een boek van een oudere auteur, aan wie hij een brief schrijft. Daarin wil hij vreemd genoeg niet zijn gram halen of compensatie opeisen, maar reikt hij de auteur meer verhaalstof aan – de ware toedracht van de feiten – en daagt hij hem uit om zijn boek met die nieuwe informatie te herwerken.

“Maar meer wil ik niet verklappen, anders heeft het geen zin meer om het boek te lezen. Of nog veel erger, heeft het geen zin meer om het boek nog te schrijven.” Of heeft Koch geen zin meer om het te schrijven, want blijkbaar moet hij zich ’s morgens vaak opladen om aan het schrijven te beginnen. En gaat het een stuk beter als hij bij de lunch bier of wijn heeft gedronken. Nu weten we eindelijk waarom het schplezier van het scherlm schplatte bij de Lullo’s van Jiskefet. “In de koelkast zat echt bier.”

Jeroen Bert