Günter Wallraff werd zélf bespioneerd

Volgens een Duitse rechtbank is het niet bewezen dat Günter Wallraff voor de Oost-Duitse staatsveiligheid spioneerde. Maar de Stasi was wel altijd in zijn buurt en bespioneerde hém, zoals nu blijkt.

Een journalist die Günter Wallraff met researchmateriaal heeft bijgestaan bij het maken van zijn reportageboek ‘Ganz unten’ (in het Nederlands bij Van Gennep verschenen als ‘Ik, Ali’) heeft volgens een recent bericht van de Duitse krant ‘Welt am Sonntag’ gedurende jaren voor de Stasi, de veiligheidsdienst van de DDR gewerkt.

De reporter in kwestie heet Frank Berger en is nu docent in de journalistiek. Van 1978 tot de ‘Wende’ in 1989 was Berger bij de Oost-Duitse staatsveiligheid (Stasi) als informele medewerker (IM) onder de naam ‘Fischer’ geregistreerd. Volgens recent opgedoken Stasi-dossiers zou Frank Berger verschillende hoofdstukken van ‘Ganz unten’ (1985) geschreven hebben.

Volgens Wallraff zelf is daar niets van aan. Weliswaar heeft Berger destijds ooit voor hem gewerkt op Duitse bouwwerven waar buitenlandse arbeiders keihard uitgebuit werden, maar heeft Berger niet één hoofdstuk geschreven. Pas na de ‘Wende’, aldus Wallraff, bleek dat Berger een Stasi-medewerker was die zich voor een reporter had uitgegeven.

Nieuw is ook dat Wallraff zich nu tevens moet verweren tegen de beschuldiging dat hij zijn diensten aan de Amerikaanse inlichtingendienst CIA aangeboden heeft. Wallraff ontkent deze aantijging met klem.

Voor het gerecht heeft Günter Wallraff zich tot nog toe met succes tegen alle beschuldigingen verweerd. Kranten van het Springerconcern pakten begin 2000 uit met het nieuws dat Wallraff in de jaren 1968-1971 door de Stasi onder het pseudoniem Wagner als informele medewerker was aangeworven. In een vonnis van 2006 heeft een rechtbank in Hamburg verklaard dat er geen bewijs bestaat voor de aanklacht dat Wallraff ‘wetens en willens’ voor de Stasi heeft gewerkt. De Stasi heeft bij Wallraff wel agenten geplaatst die informatie over hem en zijn activiteiten naar Oost-Berlijn doorspeelden. Deze overtuiging is Wallraff zelf toegedaan.

Het is een feit dat sedert de uitwijzing van de zanger Wolf Biermann uit de DDR (november 1976) ook Wallraff ‘persona non grata’ was in Oost-Duitsland. Het is dus zeer onwaarschijnlijk dat Wallraff daarna voor de Stasi gewerkt zou hebben. Dat wordt nochtans beweerd omdat twee maand later, in december 1971, de Oost-Duitse Stasi-agent Heinz Grundlach, die als journalist van de ‘Ostsee-Zeitung’ uit Rostock optrad, bij zijn arrestatie in West-Duitsland materiaal bij zich had dat van Wallraff bleek te stammen. Wallraff ontkende niet de man in kwestie ontmoet te hebben, maar verklaarde er destijds geen flauw benul van gehad te hebben dat de journalist een Oost-Duitse undercoveragent was. De rechtbank heeft Wallraff hierin gelijk gegeven.

Het Springerconcern heeft nog een rekening met Wallraff te vereffenen. In 1977 trad Wallraff onder de deknaam Hans Esser in dienst bij Springer, werkte drie maand bij het revolverblad ‘Bild’-Zeitung en publiceerde daarna met veel succes het onthullende boek ‘Der Aufmacher. Der Mann, der bei BILD Hans Esser war’.

Piet de Moor