Geloofwaardig liegen met Dezsö Kosztolányi

De Hongaar Dezsö Kosztolányi (1885-1936) is een perfecte verhalenverteller, zoals hij bewijst met ‘De avonturen van Kornél Esti’.

De situaties waarin hij zijn held Kornél Esti plaatst, worden vooral uitzonderlijk door de manier waarop hij erover schrijft. Kosztolányi is een groot stilist. Zijn vertellingen, die van de ene inval naar de andere buitelen, zijn precieuze composities. Zijn dialogen sprankelen. Dit alles maakt de lectuur van De avonturen van Kornél Esti tot een unieke ervaring.

In ‘De hoed’ wordt het hoofddeksel van Kornél door een auto overreden. Hij koopt een andere hoed en vraagt de verkoper naar een zwarte band voor zijn nieuwe hoofddeksel. Zo is de ene hoed in de rouw voor de andere.

Hoe vernederend generositeit voor een berooid man kan zijn, ervaart de jonge Kornél als hij tijdens een treinstop in Zürich in een chic restaurant gaat dineren. Zijn ‘omelette à la Woburn’ blijkt achteraf gelukkig slechts vier frank te kosten. Onze held is zo opgelucht dat hij de rest van zijn middelen uitgeeft aan de obers, die hem vervolgens straal negeren. Het zinnetje ‘hij deed zelf zijn jas aan’ vat de pijnlijke situatie perfect samen.

Maar intussen hebben we ons kostelijk geamuseerd. Voor het gerecht op Kornéls bord komt, snijdt de maître d’hôtel de twee punten van de omelet af, ‘als waren ze de oneetbare kop en staart van een vis, en hij wierp die gele, bijzonder aantrekkelijke stukjes, die ontegenzeggelijk van zijn maal afgingen, zonder erbij na te denken in een andere zilveren schaal, die door de hulpkelner op werd gehouden.’

Een parel is het verhaal ‘Leugens’, een soort vademecum voor de leugenaar die om zijn geloofwaardigheid bekommerd is. Uitpakken met hoofdpijn om een afspraak af te zeggen is wel erg flauw. Kies liever voor: ‘Ik ben door een zwerfkat gebeten en moest in allerijl naar het Pasteur Instituut om me te laten inenten tegen hondsdolheid.’ Zo’n voorval wordt als excuus graag aangenomen: het is origineel, levert gespreksstof op en is zo excentriek dat het wel waar moet zijn.

Piet de Moor