Epictetus – Verzameld werk

‘Je moet niet verlangen dat de dingen gebeuren zoals jij wilt dat ze gebeuren, maar je moet de dingen willen zoals ze gebeuren: dan zal je levensweg gelukkig zijn.’

De stoïcijnse filosoof Epictetus heeft recht van spreken want hij werd rond het jaar 50 geboren als een Turkse slaaf die verkocht werd aan de secretaris van de Romeinse keizers Nero en Domitianus.

Toen die laatste in 92 alle filosofen uit Rome verbande, mocht de kreupele Epictetus beschikken. Hij vertrok naar het Griekse Nicopolis, richtte er zijn eigen stoïcijnse academie op en stierf vermoedelijk in 130.

Zijn leerlingen noteerden wat hij hen aan de hand van concrete situaties vertelde over de manier om onverstoorbaar gelukkig te zijn. De meeste van die uitgeschreven collegeteksten gingen verloren, maar in dit Verzameld werk werden alle nog beschikbare teksten voor het eerst in het Nederlands vertaald.

Epictetus werd beroemd voor zijn beknopt Handboekje vol toepasselijke oneliners en levenswijsheid, waaruit de eerste zin van deze bespreking werd gelicht. Maar ook losse fragmenten uit zijn oeuvre naast de boeiende, vlot vertelde colleges zitten vol inzichten én tips die voor de nodige levensbeheersing en -kwaliteit kunnen zorgen in deze drukke tijden. ‘Mensen worden niet in verwarring gebracht door de gebeurtenissen, maar door hun opvattingen over de gebeurtenissen.’

Lang voor er van ‘alles is perceptie’ sprake was, wist Epictetus het al: alles is wat het lijkt door onze kijk op de wereld. Maar de echte werkelijkheid – van een plotse dood tot een onverwachte crisis – trekt zich daar niets van aan: ‘Wanneer we (…) verdriet hebben, laten we dan niet iemand anders de schuld geven, maar onszelf, dat wil zeggen onze opvattingen.’ Makkelijker gezegd, dan gedaan.

Frank Hellemans