Edgar Hilsenrath – Nacht

44 jaar heeft Edgar Hilsenraths Nacht op vertaling moeten wachten – maar laten we blij zijn dat die vertaling er nu, dankzij uitgeverij IJzer, eindelijk is. Want Nacht is een fenomenale roman.

44 jaar heeft Edgar Hilsenraths Nacht op vertaling moeten wachten – maar laten we blij zijn dat die vertaling er nu, dankzij uitgeverij IJzer, eindelijk is. Want Nacht is een fenomenale roman.

‘De man was zachtjes binnengekomen… zo zachtjes, alsof hij bang was de doden te wekken’, zo begint dit boek waarmee Hilsenrath niet bepaald zachtjes, zeg maar gerust met een donderslag de literatuur binnenviel.

Dit is een bitter-boze, rauwe roman over het ondermensenbestaan dat de inwoners van het Joodse getto van (de fictieve stad) Prokow in de Oekraïne tijdens de Tweede Wereldoorlog gedwongen zijn te leiden. Het soort bestaan waarin je je voet in de buik van een stervende plant, om zo krachtiger met beide handen aan zijn schoen te kunnen rukken, die je wilt stelen maar die gvd klem zit.

Het soort bestaan waarin je het gezicht van je eigen net gestorven broer tot moes slaat met een hamer, omdat je niets anders hebt om de gouden kies mee uit zijn mond te bikken – hij is toch dood, en voor jou betekent die kies geld, dus eten, dus (nog) niet sterven.

Hoofdfiguur Ranek ‘had allang geleerd elke dag van zijn leven als een kostbaar geschenk te aanvaarden en er dankbaar voor te zijn’ – een adembenemende zin, in het licht van de gruwelen waarmee dat leven in het getto iedere ademtocht is omgeven: Prokow is bijna integraal verwoest, en overal liggen de lijken die niemand wil of kan begraven: op straat, op de binnenplaatsen van de kapotte huizen, in de huizen zelf. En ’s nachts woeden de razzia’s, die de ongelukkigen zonder onderkomen van de straat vegen, een zekere dood tegemoet.

Raneks schoonzus Deborah, die na verloop van tijd onverwacht opduikt, begeleidt de lezer naar het slot van het boek. ‘Mama zal op je passen’, zegt ze daar tegen het weeskind dat ze, ondanks alles, onder haar hoede heeft genomen. Een zinnetje dat je door de ziel snijdt, omdat menselijkheid aan het slot van dit boek je even smartelijk treft als een zweepslag.

Als u dit jaar één boek leest, lees dan Nacht.

Edgar Hilsenrath – Nacht
Uit het Duits vertaald door Ingrid Ten Bos, Chrétien Breukers en Willem Desmense.
Uitgeverij: IJzer, Utrecht
Aantal pagina’s: 495
ISBN: 978-90-743-2894-4

Herman Jacobs