Overal waar IS komt proberen ze zoveel mogelijk kerken, archeologische sites en heiligdommen te vernietigen. Soms slagen ze daar helaas goed in. Denk maar aan de eeuwenoude beelden in het museum van Mosul in Irak. Gelukkig slagen ze niet altijd in hun missie om een culturele zuivering uit te voeren. Zo bleek in de Syrische stad Palmyra meer gespaard te zijn dan werd gevreesd.
IS treedt met die vernielzucht in de voetsporen van de jihadisten van Al Qaeda die in 2012 aan de macht kwamen in de Malinese hoofdstad Timboektoe en daar de zeldzame en middeleeuwse boeken wilden verbranden. Dankzij een ingenieus plan van de bibliothecaris Abdel Kader Haidara kregen ze uiteindelijk maar 4.000 van de 400.000 manuscripten in handen.
Boeken smokkelen
Hoe kreeg Haidara dat voor elkaar? Toen hij in 2012 terugkeerde van een buitenlandse zakenreis naar zijn huis in Timboektoe, had het Malinese leger zich terug getrokken en maakten zo’n duizend jihadisten er de dienst uit. Haidara realiseerde zich meteen dat de honderdduizenden boeken hen een doorn in het oog zouden zijn.
Timboektoe was in de vijftiende en zestiende eeuw de intellectuele en spirituele hoofdstad van Afrika. Uit die dagen stammen al die zeer kostbare en zeldzame werken op het gebied van astronomie, wiskunde, plantenkunde, geschiedenis, medicijnen, religie en andere onderwerpen.
“Veel van die manuscripten tonen dat de Islam een tolerante religie is” vertelt Haidara aan de Wall Street Journal, “en dat past niet bij de intolerante en rigide opvattingen die de jihdisten van de Islam hebben.” Haidara schoot meteen in actie en riep collega’s bijeen om een reddingsplan op te stellen. Ze zouden de boeken uit grote gebouwen halen en ze verspreiden over huizen in en buiten de stad om te voorkomen dat Al Qaeda een groot aantal boeken in één klap zou kunnen vernietigen.
Haidara had eerder een beurs gekregen om in Oxford Engels te gaan studeren. Hij besloot dat geld te gebruiken om de boeken te redden. Hij en honderden vrijwillgers kochten houten en metalen kisten, vormden oude olievaten om tot boekenkisten en gingen op zoek naar huizen om de boeken in te verstoppen.
Acht maanden lang smokkelden de vrijwilligers met gevaar voor eigen leven de boeken Timboektoe uit, rivieren over, langs checkposten van Al Qaeda en door het gebied waar Malinese militairen de wacht hielden.
Begin januari 2013 heroverden Franse en Malinese troepen de controle over de stad. Toen bleek dat 95 procent van de manuscripten op tijd geëvacueerd was. De jihadisten hadden slechts 4.000 boeken kunnen verbranden. “Als we niets gedaan hadden, weet ik honderd procent zeker dat er veel meer boeken verbrand zouden zijn’ blikt Haidara in de Wall Street Journal terug op de zeer geslaagde actie. (MS)
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier