Amanda Vaill beschrijft in ‘Hotel Florida’ met veel schwung hoe de liefde leven én werk van drie bekende kunstenaarskoppels tijdens de Spaanse Burgeroorlog boetseerde.
In 1924 opende aan de Gran Vía van Madrid een luxehotel van tien verdiepingen. Tijdens de Spaanse Burgeroorlog werd Hotel Florida het centrum van journalisten en fotografen. Onder hen Hemingway en Robert Capa. Met Hotel Florida als vertrekpunt schreef de Amerikaanse Amanda Vaill een pakkend relaas over liefde en journalistiek tijdens de Spaanse Burgeroorlog.
Hemingway
Vaill componeerde haar ‘reconstructie’ door het verhaal te vertellen van drie koppels die in feite maar weinig met elkaar gemeen hebben. Ernest Hemingway en Martha Gellhorn zijn allicht het bekendste koppel. Misschien ook het minst interessante. Over de explosieve relatie tussen Gellhorn en Hemingway is overigens al veel geschreven. Vaill leert ons Gellhorn kennen als ze nog in Engeland bevriend is met de veel oudere H.G. Wells, de linkse schrijver van onder meer ‘Oorlog der Werelden’. Hij gaf de jonge Amerikaanse journaliste raad bij het schrijven en zorgde ervoor dat ze een verhaal over een lynchpartij aan enkele tijdschriften kwijt kon. Het verhaal steunde op waargebeurde feiten. Maar Gellhorn was, in tegenstelling tot wat ze beweerde en uit haar artikel bleek, niet zelf aanwezig geweest op de lynchpartij.
Naar Spanje met de jongens
Amanda Vaill vertelt die anekdote nogal nadrukkelijk om in de rest van ‘Hotel Florida’ (uitgeverij Meulenhoff) de bijdragen van de journalisten over de oorlog met een korrel zout te nemen. Zo ook wat de verhalen van Hemingway betreft. Die zou vooral naar Madrid en de burgeroorlog vertrokken zijn om er Gellhorn te kunnen weerzien. Overigens was hij toen nog getrouwd met Pauline, zijn tweede vrouw. Een ander motief, volgens Vaill, is dat de Amerikaanse schrijver in een literair dal zat en dringend weer een groot werk moest schrijven. Dat het Hemingways bedoeling niet was in Spanje altijd een objectief verslag te schrijven over de oorlog, maakt Vaill meer dan eens duidelijk. Hij wou niet alleen de republikeinse zaak verdedigen, maar dacht ook aan zijn Amerikaanse opdrachtgevers die hem goed betaalden om verslag uit te brengen van wat op het front gebeurde. Nu en dan kregen ze wellicht het relaas van wat de ijdele Hemingway dacht dat er gebeurde. Hij hoopte dat zijn berichten het Amerikaanse publiek ‘knopen van angst in hun maag’ zou bezorgen en Amerika daardoor buiten ‘de volgende oorlog’ zou blijven. Martha Gellhorn had al in een brief aan een vriend laten weten: ‘Ik, ik ga naar Spanje met de jongens. Ik weet niet wie die jongens zijn, maar ik ga met ze mee.’
Fotografen
Fotografen Robert Capa (een uitgeweken Hongaar, 23 in 1936 toen de burgeroorlog begon) en de Duitse Gerda Taro zijn het tweede koppel dat Amanda Vaill opvoert. Taro, de ‘kleine blonde’ is de enige van de zes hoofpersonages in ‘Hotel Florida’ die de oorlog niet zou overleven. Ze stierf in 1937, 26 jaar oud, toen een tank inreed op het busje waarin ze zat. Taro’s grote bijdrage aan het werk van Capa is jaren later duidelijk geworden toen een koffer met 4.500 negatieven van Capa, Taro en Seymoor opdook. Robert Capa zou ook nog de Tweede Wereldoorlog verslaan en hij liep op een landmijn tijdens de oorlog in Indochina. In Spanje maakt hij een van de meest bekende oorlogsfoto’s: een sneuvelende republikein. Er is een ferme discussie ontstaan of de foto in scène is gezet of authentiek was. Ook hier vervalt Vaill in anekdotiek, hoewel die soms heel ontroerend kan zijn. Zoals het verhaal van een niet ontplofte bom die een republikeins artillerist onschadeljk maakt. Toen hij een plaat wegnam vond hij een briefje in het Duits: ‘Vrienden, wees niet bang. De bommen die ik van springstof voorzie exploderen niet. Een Duitse arbeider’. Hitler-Duitsland steunde Franco met de levering van wapens aan de Spaanse fascisten.
Nachtcensor
Het derde koppel in ‘Hotel Florida’ vormen Arturo Barea en Ilse Kulcsar. Zij is een politiek vluchtelinge uit Oostenrijk, hij de enige Spanjaard in het sextet. Ilse spreekt acht talen en wordt de assistent van Arturo die bij de republikeinen nachtcensor is. Hij moet ervoor instaan dat de berichtgeving die de journalisten doorsturen positief blijft voor de democratisch verkozen regering. Arturo, getrouwd en vader, heeft de ondankbare taak iedereen tevreden te stellen. Vooral de reporters die denken dat ze belangrijker zijn dan wie ook. Ilse en Arturo vluchtten in 1939 naar Engeland. Hij ging bij de BBC World Service werken en schreef boeken die door Ilse werden vertaald en lof kregen van onder meer Orwell.
Hemingway keert terug
‘Hotel Florida’ leed tijdens het beleg van Madrid heel wat schade. Toen op 1 april 1939 een einde kwam aan de Spaanse Burgeroorlog met een overwinning van Franco was het hotel zo goed als verlaten. Hemingway keerde terug naar Cuba en begon er aan zijn roman ‘For Whom the Bell Tolls’. Hij trouwde met Gellhorn in 1940 en scheidde van haar vijf jaar later. Tien jaar later kwam hij met Mary, zijn nieuwe echtgenote, nog eens naar Hotel Florida en logeerde er in de kamer die hij ooit met Gellhorn deelde. In 1964 werd het hotel met de grond gelijk gemaakt en op zijn vroegere plek is er nu een filiaal van El Corte Inglès, de grootste warenhuisketen van Spanje.
Fred Braeckman
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier