De favoriete boeken over Vlaanderen van Hendrik Vuye: ‘Hoe liep het ooit fout in de Vlaamse beweging?’

Tegenwoordig lijkt alles te draaien rond ‘identiteit’: wie zijn we, waar komen we vandaan, en waarvoor staan we? Knack ging op zoek naar boeken die de Vlaamse ziel vatten, als zoiets al bestaat, en vroeg bekende lettervreters naar hun essentiële boeken over Vlaanderen. Vandaag: professor staatsrecht en V-kamerlid Hendrik Vuye (Vuye & Wouters).

Lode Claes, De afwezige meerderheid

Vlaanderen heeft wel een identiteit, maar geen strategie, schrijft Claes. Vlamingen zijn inderdaad een afwezige meerderheid. Het boek gaat over de onmacht van de Vlamingen om hun potentieel aan politieke macht ook daadwerkelijk te gebruiken. Velen zien de visie van Claes als utopisch en achterhaald door de Grendelgrondwet van 1970. Meer nog, vaak hoort men dat het boek al achterhaald was toen Claes het schreef. Niets is minder waar. Men kan reuzenstappen zetten in de staatshervorming zonder een meerderheid van twee derden. Men kan de grendels (alarmbellen, belangenconflicten…) ontgrendelen. Maar toch vertelt de grootste Vlaams-nationalistische partij het omgekeerde: we hebben voor een staatshervorming een meerderheid van twee derden nodig. Vlamingen verknechten zichzelf en durven hun meerderheid niet te gebruiken. Vlaamse partijen nestelen zich graag in het tricolore pluche. Claes had gelijk, de Vlamingen zijn een afwezige meerderheid.

Theo Luykx en M. Platel, Politieke geschiedenis van België

Misschien verrassend, maar een boek met België in de titel kan ons veel leren over Vlaanderen. Het is een meesterwerk dat me nog nooit heeft ontgoocheld. Wel integendeel, vaak neem ik het ter hand en lees ik er een stukje in. Luykx beschrijft namelijk heel goed hoe Vlaanderen zich ontwikkelt binnen de Belgische structuren. Eigenlijk beschrijft Luykx de Belgische geschiedenis met een Vlaamse bril op. En tegelijk leert men in dit boek nog zoveel meer.

Louis-Paul Boon, Pieter Daens of hoe in de negentiende eeuw de arbeiders van Aalst vochten tegen armoede en onrecht

De titel van het boek is op zich al fantastisch. Iedereen leest spontaan priester Daens, terwijl de titel verwijst naar zijn broer Pieter. Wat een pen heeft die Boon. Hij beschrijft de ontvoogdingsstrijd van de arbeiders. Het boek laat aanvoelen dat de Vlaamse strijd ook een sociale strijd is. De Vlaamse beweging is in oorsprong een sociale beweging. Dat sociale is op dit ogenblik binnen de Vlaamse beweging al te veel naar de achtergrond verdrongen. Spijtig, we verloochenen hiermee onze wortels.

Manu Ruys, De Vlamingen

Dit boek is door de tijd achterhaald, maar het heeft zoveel invloed gehad op een ganse generatie dat ik het alleen maar kan aanraden. Zelfs heb ik het boek als een nog piepjonge tiener verslonden… en dat heeft sporen nagelaten. Het is vlot geschreven door een auteur die voor zijn zaak staat. Zo’n boek, dat missen we vandaag. Een werkinstrument om de jonge Vlamingen opnieuw bewust te maken van wat Vlaanderen was, is en kan worden. Ik zal niet verbergen dat Veerle Wouters en ik de droom koesteren om in de toekomst eens de hand aan de ploeg te slaan en te pogen een nieuwe De Vlamingen te schrijven. Geen makkelijke klus, want de tijden zijn nu anders.

Ria Van Alboom, De verbeulemansing van Brussel

Vlaanderen, dat is natuurlijk ook Brussel. Dit boek zal niet op veel lijstjes voorkomen. Het is een leestip geweest van Karl Drabbe, toen Veerle Wouters en ik hem vertelden dat we van plan waren een boek over Brussel te schrijven. En Karl heeft gelijk. Het is een rijkelijk geïllustreerd boek – dus ook een kijkboek – dat het verfransingsproces van Brussel beschrijft. Het boek beschrijft hoe de Vlamingen hun hoofdstad deels verloren hebben. Het beschrijft meteen de tragiek van Vlaanderen: Brussel houdt Vlaanderen gevangen binnen de Belgische contouren. Wat de toekomst zal bieden, weet niemand. Laat Vlaanderen ooit Brussel los? Of laat Brussel Vlaanderen los? Of vinden we ooit een Brusselmodel waar Vlamingen, Walen en Brusselaars mee kunnen leven? Groot was mijn verrassing toen ik las op de binnenpagina dat het boek de weergave is van een multimediaal project van de toenmalige BRT: 3 televisieprogramma’s, 6 radioprogramma’s en het boek. Wat de BRT zonder schroom deed, zou de VRT dit nog durven? Waarom kon dat toen wel en is dit nu nagenoeg ondenkbaar?

Bruno De Wever, Greep naar de macht. Vlaams-nationalisme en Nieuwe Orde. Het VNV 1933-1945

Ooit liep het fout in de Vlaamse beweging en dat moeten we durven te erkennen. Ik worstel al decennia met de vraag: hoe kon dit gebeuren? Bruno De Wever beschrijft dit proces, haarfijn en gedetailleerd. Ik zou aanraden het boek samen te lezen met Pieter Jan Verstraete, Hendrik Elias, 2 dln, 2005. Want hier gaan we echt naar de kern van de zaak. Hoe kon het toch maar dat de intellectueel Elias bleef meegaan in de collaboratie? Ik denk dat ik enkele antwoorden op deze vraag gevonden heb in dit boek. Maar ik vermoed dat andere lezers andere antwoorden zullen vinden. Beide boeken zijn ook vandaag zeer leerzaam. De Vlaamse beweging heeft de neiging te geloven in één grote partij waarvan men alles verwacht. Dit is fout. Met een grote partij zal het nooit lukken. Kijk naar Catalonië, daar zijn er nationalistische partijen van alle geuren en kleuren. Er zullen pas stappen in de staatshervorming worden gezet wanneer Vlaanderen een prioriteit wordt over de partijgrenzen heen. Niet één V-partij, maar vele V-partijen kunnen verdere stappen afdwingen.