Tegenwoordig lijkt alles te draaien rond ‘identiteit’: wie zijn we, waar komen we vandaan, en waarvoor staan we? Knack ging op zoek naar boeken die de Vlaamse ziel vatten, als zoiets al bestaat, en vroeg bekende lettervreters naar hun essentiële boeken over Vlaanderen. Vandaag: Dave Sinardet, politicoloog VUB.
Willem Elsschot, Het dwaallicht
Ik heb een bijzondere band met dit boek omdat het zich afspeelt in de buurt waar ik al jarenlang woon en ruimer ook de stad Antwerpen een hoofdrol speelt. Bovendien ben ik een grote liefhebber van Elsschot.
En hoewel het tegelijk een zeer universeel verhaal is, vertelt het ook iets wezenlijks over Vlaanderen/België. In de innerlijke strijd die Laarmans in dit boek verscheurt – en die ook die van Elsschot zelf was – kan je ook de gespletenheid van de Vlaming/Belg herkennen, zeker in de tweede helft van vorige eeuw: de brave rationele burgerman die zich houdt aan de maatschappelijke conventies van zijn tijd maar waarin ook een onafhankelijke rebel en idealist schuilt op zoek naar vrijheid en grote emoties. En de eeuwige twijfel daartussen.
Meer algemeen is het werk van Elsschot en zeker de figuur van Laarmans zeer relevant om Vlaanderen beter te begrijpen, Elsschot schetst sober maar raak de Vlaamse burgerlijke samenleving van na de oorlog. (‘De verlossing’ biedt dan weer een schrandere schets van het verzuilde Vlaanderen).
Louis Paul Boon, De Kapellekensbaan
De achtergrond van dit magistrale boek is de transformatie van het rurale Vlaanderen naar de voorstad die Vlaanderen vandaag is. En ook de evolutie van ‘arm Vlaanderen’ naar rijk Vlaanderen. Het boek schetst ook mooi de impact van deze ruimtelijke evoluties op de Vlaamse samenleving en haar inwoners.
Jacques Brel: Verzamelde teksten
Vooral zijn Franse teksten, want de Nederlandse vertalingen zijn helaas niet allemaal even geslaagd. Brel heeft Vlaanderen en België op onnavolgbare wijze beschreven en bezongen (‘Le plat pays’, ‘Marieke’, ‘Comme à Ostende’ en zoveel meer …). Wat hem ook bijzonder relevant maakt voor deze reeks is zijn haat-liefde verhouding met Vlaanderen (hij noemde zich resoluut Vlaming maar viel ook geregeld de flaminganten aan) die dan weer leidde tot een haat-liefde verhouding van het Vlaamse establishment met Brel. Hij was bij Vlaamse prominenten van die tijd niet altijd geliefd, hoewel hij onmiskenbaar sommige van de prachtigste teksten over Vlaanderen schreef, ook al was het dan in het Frans.
Johan Anthierens, Jacques Brel: De passie en de pijn
Omdat het over Brel gaat (zie vorige motivatie) maar ook vanwege Johan Anthierens. En de combinatie van de twee. Anthierens schreef niet de ultieme Nederlandstalige biografie van Brel die hij wellicht had willen schrijven, maar het is wel een mooie, inzichtelijke en liefdevolle hommage die onder meer ingaat op Brels dubbelzinnige relatie met Vlaanderen.
Brel maar ook Anthierens symboliseren het rebelse, contraire Vlaanderen dat zich verzette tegen de gevestigde machten. Ook Anthierens heeft dat traditionele Vlaanderen gevat, scherp en kritisch beschreven en bestreden. Bijwijlen niet gespeend van enige affectie en mededogen wat hun visie net krachtiger maakte.
Luc Huyse, De gewapende vrede. Politiek in België na 1945
Dit boek bevat één van de meest heldere beschrijvingen van de oorsprong en evolutie van ons systeem van verzuiling. Dat systeem is vandaag sociologisch grotendeels achterhaald, maar nog steeds zeer bepalend in de Vlaamse/Belgische machtsstructuren. Huyse is zelf intussen wel minder kritisch geworden voor die verzuiling.
De favoriete boeken over Vlaanderen
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier