Connie Palmen wint Libris Literatuurprijs

De Nederlandse schrijfster Connie Palmen wint de Libris Literatuurprijs voor haar roman ‘Jij zegt het’, over schrijvers Ted Hughes en Sylvia Plath.

Dat maakte juryvoorzitter Dick Benschop bekend tijdens een uitzending van het tv-pogramma Nieuwsuur.

De jury noemt ‘Jij zegt het’ een roman “waarin verlangen en gemis, liefde en dood een huiveringwekkend verbond zijn aangegaan”. Behalve een cheque van 50.000 euro kreeg de schrijfster uit handen van de Nederlandse minister Jet Bussemaker een bronzen legpenning. Eerder ontving ze al 2.500 euro voor haar nominatie.

‘Jij zegt het’ gaat in op de relatie tussen de Welshe dichter Ted Hughes en de Amerikaanse dichteres Sylvia Plath. De roman moet het dus niet van enige spanningsopbouw hebben, want zowat iedereen weet wat er tussen die twee gebeurd is: Plath, eeuwig tegen de depressies vechtend, stapte in 1963 uit het leven, Hughes overleed 35 jaar later.

‘Gijzelaar van haar mythe

Waar Connie Palmen eerder al tweemaal zichzelf centraal stelde in een geromantiseerd relaas over haar eigen liefdesleven, schakelt ze in ‘Je zegt het’ over van de autobiofictie naar de biofictie. En ze kruipt niet in de rol van de door de literaire canon heilig verklaarde Plath, maar kiest voor Hughes, de man die de schuld voor de dood van Plath in de schoenen geschoven heeft gekregen, als ik-figuur. De apologie van Hughes als het ware, gebaseerd op de bundel ‘The Birthday Letters’ waarmee Hughes één jaar voor zijn dood probeert af te rekenen met het imago van macho-bruut dat hem sinds 1963 achtervolgde. Dat blijkt al in de openingszin van ‘Jij zegt het’, waar Hughes zichzelf beschrijft als “gijzelaar van haar mythe” en een “reliek van haar tragisch huwelijk”.

Leven en dood

Maar ‘Jij zegt het’ is géén biografisch werk, wel een soort case study over hoe liefde een ongemakkelijk samengaan is van eros en tanatos. Het is geen traditionele roman met een verhaallijn, maar een langgerekt essay waarin zowat alles rond het thema liefde – ondanks de irrationaliteit, passie, haat en leegheid voor Palmen toch iets van de absolute orde – uitvoerig wordt behandeld. Door uit te gaan van reële gebeurtenissen en die op te vullen met een eigen interpretatie van het hoe en het waarom ervan, zweeft Palmen -ook weer niet voor het eerst- tussen fictie en non-fictie.

Maar, zoals een criticus schreef, het is haar niet te doen om zo feitelijk mogelijk te zijn, wel om zo waarachtig mogelijk over te komen. De mythe Plath wordt ontkleed, de gecanoniseerde “martelares” van de poëzie toont zich van haar hypergevoelige en kleine kantjes (onzeker, jaloers, depressief, hysterisch), de antiheld Hughes wordt eerherstel gegund. Waar Plath streefde naar bekendheid, streefde Hughes naar het ultieme gedicht, aldus Palmen. Palmens roman kon rekenen op wel erg gunstige kritieken. In het bijzonder werd zij geloofd voor haar taalgebruik, een ondanks de zwaarte van het onderwerp serene stijl en haar krachttoer om de lezer te doen vergeten dat de ik-figuur niet Hughes, maar Palmen is.

De andere genomineerden waren Alex Boogers met ‘Alleen met de goden’, Joke van Leeuwen met ‘De onervarenen’, Inge Schilperoord met ‘Muidhond’, P.F. Thomése met ‘De onderwaterzwemmer’ en Thomas Verbogt met ‘Als de winter voorbij is’. Zij kregen net als Palmen eerder al 2.500 euro voor hun nominatie. Het totale prijzengeld van de Libris Literatuur Prijs bedraagt 65.000 euro, ter beschikking gesteld door de Libris boekhandelaren. Er was dus geen Vlaming genomineerd. De Nederlandse oud-politicus Dick Benschop zat de vakjury voor, die verder nog bestond uit Onno Blom (schrijver en literair criticus voor onder meer de Nieuwsshow), Sebastiaan Kort (literair criticus NRC Handelsblad), Hanca Leppink (oud-directeur/uitgever) en Margot Vanderstraeten (schrijver en journalist voor De Morgen).

De Libris Literatuurprijs ging vorig jaar naar Adriaan van Dis, voor ‘Ik kom terug’.

(Belga/RR)