Chika Unigwe – Nachtdanser

De Vlaams-Nigeriaanse Chika Unigwe schrijft over de kracht van jonge vrouwen om op eigen benen te staan. Met haar derde roman, Nachtdanser, staat ze er ook zelf helemaal als auteur.

Zodra je voor schrijvers van andere afkomst pleit, denkt men in Vlaanderen dat je aanstuurt op een soort uitbreiding. Alsof onze literatuur zich dient te verrijken met exotische kleurtjes. Het omgekeerde is echter waar. We hebben geen uitbreiding, maar veeleer inbreiding nodig – naar het voorbeeld van de stedenbouw. Te veel verhalen van wie hier woont, blijven onbenut. We moeten het netwerk verdichten dat het hart van onze collectieve verbeelding uitmaakt.

Een schrijfster als Chika Unigwe is daarbij erg welkom. Haar eerste roman, De feniks (2005), vertelde het verhaal van een door ziekte en dood getroffen, jonge Nigeriaanse in Turnhout, vereenzaamd en vervreemd door de Vlaamse sociale regels. In Fata Morgana (2007) dook ze onder in het leven van vijf Afrikaanse prostituees in Antwerpen. De roman werd later warm onthaald in het Verenigd Koninkrijk, maar hij was wel wat log en leed net als De feniks aan voorspelbaarheid.

Nachtdanser is lichter, tegelijk eenvoudiger en verrassender. Het verhaal speelt zich helemaal af in Nigeria. Mma, voluit Adamma, is een jonge vrouw die pas na de dood van haar moeder, Ezi, de familie ontdekt die ze altijd heeft gemist. Koppig en trots als de alleenstaande Ezi was, ontving ze nog liever ’s nachts rijke mannen dan dat ze op haar stappen zou zijn teruggekeerd en Mma zou hebben ingewijd in het verleden.

Mma heeft haar om die ‘zelfzuchtigheid’ gehaat. Rijk zijn ze intussen immers wel geworden, maar dat vergoedt de eenzaamheid en het sociale stigma niet waar Mma sinds haar jeugd onder gebukt gaat. Nu ze wil trouwen, blijft het een sociaal probleem dat ze geen vader heeft.

Bij haar plotse, wat raadselachtige dood laat haar moeder haar echter een doos memoires na, ‘halfvertelde verhalen, vormeloze verhalen die ze zelf ter wereld moest brengen’. Madam Gold, Ezi’s vriendin, staat Mma daarin als vroedvrouw bij. Zij legt uit hoe haar moeder zelf wegging bij haar vader, Mike, kort na Mma’s geboorte. Verlangend naar een zoon was hij immers een affaire begonnen met het huishulpje Rapu, die zijn tweede vrouw werd toen die zoon er kwam.

In twee bewegingen beschrijft de roman dan de queeste van Mma naar haar verzwegen familie.

Het eerste deel voert naar haar familie van moederskant: ze ontmoet haar blije grootvader, die haar als een verloren dochter onthaalt. Er zijn prachtige, invoelende beelden in te vinden: ‘Ze had het gevoel dat er een gat in haar hart zat waar zand uit stroomde, al die tijd wachtend op het moment dat de man die ze zo graag als vader had gehad weer voor hun deur stond.’ Maar het verhaalritme vervalt in landerigheid: te veel reconstructie, te weinig ontwikkeling.

Gelukkig zet het tweede deel de zaken op scherp. Door een wissel in perspectief begint je inzicht immers te kantelen. Terwijl de blik van Mma je in het eerste deel een afkeer inboezemt voor Ezi en haar ongewone keuze om weg te gaan, begin je die in het tweede deel juist te begrijpen als de trotse vlucht van een gekwetste moeder uit de beklemming van familie en traditie. Dat overkomt ook Mma zelf, koel ontvangen als ze wordt door het gezin van Rapu en haar vader.

Precies in die emotionele omslag schuilt de kracht van deze roman, ook al is hij iets te lang en bevat hij losse draadjes. Het gemis dat Mma’s jeugd tekende en waarvoor ze haar moeder (dodelijk?) haatte, blijkt bij nader inzien de prijs die de laatste bereid was te betalen om ervoor te zorgen dat haar dochter haar eigen keuze kan maken.

Als Mma daar uiteindelijk ook de kracht toe vindt, heeft ze dat dus indirect aan haar moeder te danken. Alsof die haar vanuit het graf nog een les in lichtvoetigheid leert. ‘Alleen een vlieg zonder raadgevers volgt het lijk de grond in.’ Zouden er ook in Vlaanderen jonge vrouwen zijn die hun leven tegemoet willen leren dansen? Ziehier, een aanrader.

Tom Van Imschoot