Bernlef – De een zijn dood

De romans van Bernlef lezen lekker weg, ze gaan ergens over en aan het eind sla je ze dicht met een onbevredigend gevoel.

De romans van Bernlef lezen lekker weg, ze gaan ergens over en aan het eind sla je ze dicht met een onbevredigend gevoel.

De een zijn dood is daarop geen uitzondering. De inmiddels 74-jarige auteur onderzoekt op welke manieren het vervolg van het spreekwoord uit de titel in vervulling gaat: is de ander zijn brood. Zo verdient Wim Terlinde zijn geld met het opsporen van erfgenamen.

Andersom vindt Sofie de Winter geen vrede als de man die haar seksueel heeft misbruikt is overleden. Financiële genoegdoening bezorgt haar bovenal een nieuw schuldgevoel.

Hiermee illustreert Bernlef nog een spreekwoord: boontje komt om zijn loontje. Terlinde en De Winter plegen fraude om een erfenis binnen te halen, maar dat keert zich tegen hen als de laatste spijt krijgt en uit gevoelens van sympathie op zoek gaat naar de werkelijke erfgenaam. Net als De Winter is deze jonge vrouw door de erflater seksueel misbruikt.

De een zijn dood is een degelijke thriller, geschreven in Bernlefs bekende aangenaam voortkabbelende stijl. Maar je proeft het gemak waarmee hij moet hebben gedacht: zo, klaar, drukken maar.

Voortdurend denk je: straks komt uit dat die twee vrouwen niet werkelijk zijn misbruikt – zó oppervlakkig beschrijft de auteur hun leed. Het moet een aanname van Terlinde zijn, de eerste van vier vertellers die aan het woord komt. Maar de roman blijkt geen enkele dubbele bodem te hebben.

Ook de zoektocht van Terlinde door Europa is veel te uitputtend beschreven. Zijn omweg naar Scandinavië is thematisch niet relevant en lijkt voor Bernlef alleen maar een excuus te zijn om zijn liefde voor het Noorden nog eens te uiten. Zo valt hij door de mand als een auteur die niet langer uitdagende literatuur wil schrijven, maar op z’n oude dag genoeglijk stokpaardjes berijdt.

Maarten Dessing