Bart Moeyaert – De melkweg

Bart Moeyaert is een meester in het vangen van kinderangsten. Dat bewijst hij nog maar eens in De Melkweg.

Bart Moeyaerts De Melkweg vertrekt vanuit een plek: een muur naast Oud IJzer CV, een site waar twee outcasts afgedankt spul opstapelen. Op de muur nabij zitten drie kinderen: Bossie en Oskar, en hun vriendin Geesje. Van de muur hebben ze in hun hoofden een echt clubhuis gemaakt, compleet met kat, koelkast en zetels.

Aan de andere kant ligt De Melkweg, een doodse straat. Het is zomer en warm, de vakantie loopt op haar laatste benen. De verveling ligt op de loer. Maar dan slaat de klok zes uur en schuifelen ene Nancy Sinatra en haar hond Jeckyll voorbij.

De Melkweg laat zich niet in een notendop vatten. Wel kunnen we verklappen dat het zoals vaak bij Moeyaert weer heel erg een familie- en broersverhaal is. De ene broer, Oskar, is nog klein en heel gevoelig, hij registreert haarfijn. De andere, Bossie, heeft al wat meer stappen gezet.

Op het moment dat het verhaal zich op gang trekt, zijn hun ouders afwezig: moeder zit in Italië om zich te beraden over hoe het verder moet met de ‘wirwar’ in haar hoofd. Vader sluit zich op in zijn thuiskantoor. Hij is journalist, schrijft stukken over de banale werkelijkheid, maar trekt tegelijk een muur op tegen de hem dicht omringende realiteit.

En dan zijn er nog de meisjes, die om de broers heen cirkelen: Geesje, die langzaam afscheid moet nemen van haar geliefkoosde tante, en Calista, die met haar lange benen het hoofd van Bossie op hol brengt.

Het verhaal vloeit voort uit de innerlijke wereld van de personages: Oskar registreert, en vertelt. Het belangrijkste zit tussen de regels, of in stiltes. Het avontuur zit in of tussen mensen. De dood is heel erg present. Zo sluiten de kinderen bij het begin een weddenschap af over wie eerst doodgaat: de oude vrouw die elke dag over De Melkweg strompelt, of haar hondje.

Vanaf dat moment kent hun ziel geen rust: wat als weddenschappen of zwarte humor de realiteit beïnvloeden? Het brengt het trio naar het kerkhof, naar een ziekenhuisgang vol aftakelende mensen – een iets minder overtuigende passage – en ook tot bij hun eigen angsten.

De Melkweg staat symbool voor de gigantische ruimte waarbinnen we allemaal onze plaats moeten vinden. De titel verwijst ook naar een typische kinderangst: die om in het heelal eenzaam rond te zweven, zoals een losgeweekte astronaut, of het hondje Laïka.

De broers rukken zich los van elkaar en die evolutie geeft Moeyaert knap weer. Een van de mooiste passages uit het boek is die waarin Oskar midden in de nacht vanuit zijn bed het tapijt oversteekt om tot bij zijn broer te gaan. ‘Probeer wat minder broer te zijn’, repliceert Bossie.

Als het op het vangen van (kinder)angsten aankomt, in taal en voelen, blijft Moeyaert een meester. Wie heeft als kind niet in bed verhalen liggen verzinnen om te kunnen inslapen?

Oskar en Bossie hebben nog geluk dat ze verhalen kennen uit de krant, via hun vader. Die anekdotiek, met vaak absurde trekken, staat tegenover de grote werkelijkheid en houdt de humor in het land.

Ook in het beschrijven van (kinder)opwinding is Moeyaert erg sterk: het spannende van een samengevouwen, krakend briefje in je broekzak, waarmee je straks een ijsje kunt kopen. De smaak van een soort limonade die je nog niet eerder had geproefd.

Motto van het boek: durf te stappen! Volg je eigen route, desnoods zonder plan en gps.

De Melkweg gaat over verbondenheid en eenzaamheid, ruzie krijgen en het weer goedmaken, over rassen en standen, graag zien en afstand nemen, vasthouden en loslaten. Over de dunne grens ook tussen fictie en realiteit en verhalen verzinnen als dam tegen wat te groot en te eng is. Over klein (willen) blijven en groot (moeten) worden.

Annelies De Waele