Atheïst Richard Dawkins juicht Bijbellectuur toe

Dat de meest rabiate der atheïsten een lans breekt voor de lectuur van de King James Bible op Engelse scholen, is op zijn minst verrassend te noemen.

Dawkins hield zijn betoog het voorbije weekend in The Observer, de weekendbijlage van The Guardian, naar aanleiding van de plannen van de Engelse conservatieve onderwijsminister Michael Gove.

Gove wilde al een hele tijd een exemplaar van de King James Bible naar elke lagere en secundaire staatsschool in Engeland sturen, maar kreeg daarvoor bij begrotingsbesprekingen geen budget. Vorige week kreeg hij dankzij de steun van een aantal rijke Tories alsnog de benodigde £ 370.000.

De belangrijkste Engelstalige Bijbelvertaling werd vorig jaar 400 jaar oud en is volgens Gove van grote educatieve waarde: “Het is een prachtig ding en het is bovendien een ongelooflijk belangrijk historisch artefact. Het heeft bijgedragen tot de ontwikkeling van de Engelse taal en het is een van de sleutelelementen van onze cultuur. Bovendien is het een werk met een grote internationale betekenis.”

Richard Dawkins is het roerend eens met het culturele luik van Goves argumentatie. “De hele King James Bible is doorspekt met literaire allusies, bijna zoveel als in Shakespeare. In mijn boek ‘God als misvatting’ nam ik onder de sectie ‘Bijbelkennis in literair perspectief’ een lijst op met 129 Bijbelse citaten die elke gecultiveerde Engelstalige onmiddellijk zou moeten herkennen, maar die velen hanteren zonder hun herkomst te kennen: het zout der aarde, ik was mijn handen in onschuld, een wolf in schapenvacht, enzovoort.”

Volgens Dawkins — nooit verlegen om een provocatie ¬¬– maakt een moedertaalspreker van het Engels die nog nooit van de King James Bible heeft gehoord zich bijna schuldig aan barbaarsheid. Culturele barbaarsheid welteverstaan. Want wie de King James Bible — en eender welke andere Bijbelvertaling — hanteert als moreel kompas, flirt volgens Dawkins met morele barbaarsheid.

Over de literaire kwaliteiten van deze Bijbelvertaling is Dawkins zonder meer vol lof. Voor de religieuze en morele eigenschappen van het boek der boeken heeft hij als atheïst en humanist echter geen goed woord over. “Ik heb al vaak genoeg de misantropische opvatting gehoord dat mensen zonder de Bijbel als moreel kompas zich zouden verliezen in moord, diefstal en chaos. De meest overtuigende manier om die leugen bloot te leggen, is de Bijbel te lezen.”

Het vierde gebod, ‘Houd de sabbat in ere, het is een heilige dag’, is maar een van de voorbeelden die Dawkins aanhaalt ter illustratie van een heel ander argument vóór het gebruik van de Bijbel in de klas: om te tonen hoe het niet moet. “Het vierde gebod is in de Bijbel zo belangrijk (zoals onze kinderen zullen leren wanneer ze massaal samenscholen in de schoolbibliotheek om er de Gove Bible te lezen), dat wanneer een man betrapt wordt op het verzamelen van hout op de sabbat, zijn buren hem stante pede stenigen op bevel van God.”

Het hoeft geen betoog dat Dawkins met zijn illustratieve relativering van de morele waarden in de Bijbel de initiële bedoelingen van minister Gove langs rechts voorbijsteekt.

Jeroen Bert