Antonio Pennacchi – Het Mussolinikanaal

Met zijn imposante historische familiekroniek ‘Het Mussolinikanaal’ won Antonio Pennacchi vorig jaar de belangrijkste Italiaanse prijs Premio Strega.

De allereerste zin, ‘mooi of niet, dit is het boek waarvoor ik ter wereld ben gekomen’, maakt al meteen duidelijk dat Pennacchi met deze epische roman zijn magnum opus heeft willen schrijven. In Het Mussolinikanaal reconstrueert hij dertig jaar Italiaanse geschiedenis: van de vooravond van de Eerste Wereldoorlog, via de opkomst van het fascisme tot het einde van Wereldoorlog Twee. Hoofdpersonages zijn de leden van de boerenfamilie Peruzzi. Net als de ouders van Pennacchi trokken ze in de jaren dertig als echte kolonisten vanuit het arme Noordoosten van Italië naar het in opdracht van Mussolini drooggelegde moerasgebied Agro Pontino, ten zuiden van Rome. In het begin van de roman zijn de Peruzzi’s in de ban van het socialisme. Geleidelijk aan ruilen ze rood in voor zwart en sluiten ze zich aan bij de stoottroepen van Mussolini.

Het Mussolinikanaal wordt in een 511 bladzijden lange monoloog in het hier en nu verteld door een nazaat van de Peruzzi’s. In een vaak sappig taaltje, met talloze uitweidingen, verhaalt hij de belevenissen van zijn grootouders, ooms en tantes. Meermaals spreekt hij de lezer rechtstreeks aan – ‘Wat? Lacht u? Gelooft u het niet? Ga het maar navragen!’ – waardoor het lijkt alsof we oog in oog met hem aan een tafeltje in de kroeg zitten. Pas op de allerlaatste bladzijde wordt de identiteit van de verteller onthuld. De man maakt graag en veel vergelijkingen met het moderne Italië, en schuwt daarbij het populisme niet. ‘Als u goed kijkt wie er op de feesten van de Lega Nord de biefstukken roostert, dan zult u zien dat de meesten dat ook al deden op de feesten van de communistische partij.’

Zijn vaak drammerige toontje gaat soms storen, maar afgezien daarvan geeft Het Mussolinikanaal een bijzonder rijk en doorleefd beeld van Italië onder het fascisme.

Jan Stevens