Ali Smith – De eerste persoon en andere verhalen

De Schotse Ali Smith begon als verhalenschrijfster, en niet de eerste de beste. Goed dus dat, na twee romans, nu dan eindelijk ook een verhalenbundel van haar is vertaald.

De Schotse Ali Smith (1962) begon als verhalenschrijfster, en niet de eerste de beste. Goed dus dat, na twee romans (Hotel Wereld en De toevallige), nu dan eindelijk ook een verhalenbundel van haar is vertaald.

De eerste persoon en andere verhalen telt twaalf zeer fantasierijke vertellingen, waarin naar hartenlust met het genre geëxperimenteerd wordt. De eerste, ‘Waar kort verhaal’, is bijvoorbeeld meer een impressionistisch essay over het korte verhaal. Dat laatste wordt vergeleken met een slanke nimf – in tegenstelling tot de roman, die ‘verlepte oude hoer’.

Metafictie dus? Jawel, maar trekt u nu niet meteen zo bleek weg: Smith doet hier meestal wat zinnigs mee. Zo knoopt ze in dit openingsverhaal literaire bespiegelingen, de opname in het ziekenhuis vanwege borstkanker van haar vriendin en de mythe van de nimf Echo vakkundig aan elkaar tot een tekst die zinrijk besluit met de tweelijner: ‘Dus wanneer lijkt een kort verhaal op een nimf? Als de echo ervan wat terugzegt.’

Traditioneler van techniek, maar vreemder van inhoud is het tweede verhaal, ‘Het kind’, waarin de vertelster in de supermarkt opgescheept raakt met ‘een bijna gênant mooi kind’ van een jaar of zo oud. In arren moede – niemand wil geloven dat hij niet van haar is – neemt ze de hummel mee.

En dan begint het kind tegen haar te praten. Met een prachtig stemmetje en een smetteloze uitspraak braakt deze aanbiddelijke cupido seksistische gemeenplaats na racistische opmerking over haar uit. Vorm en inhoud, nog zo’n metafictionele kwestie – en een politieke, want het maatschappelijke is bij Smith nooit ver weg, of ze het nu over Beet-hovens opera Fidelio heeft of over de lesbische liefde.

Maar altijd is, uiteindelijk, een vindingrijke, intelligente vertelster aan het woord, geen schooljuf of spandoekdraagster.

Herman Jacobs