Ari, dochter van dichter Jules Deelder: ‘Dit kutboek is er omdat Jules er niet meer is’

Ari Deelder dook in het archief van haar vader, de dichter Jules Deelder, en bundelde de meest bijzondere vondsten in het prachtig geïllustreerde boek ABCDeelder.

‘Lieve Ari / Wees niet bang / De wereld is rond / en dat istie al lang / De mensen zijn goed / De mensen zijn slecht / Maar ze gaan allen / dezelfde weg’. Het is de openingsregel van het gedicht Lieve Ari. Jules Deelder schreef het in 1987 voor zijn tweejarige dochter Ari en ‘rapte’ het in een prachtige videoclip uit 2012. Op 19 december 2019 overleed de immer in een strak pak gestoken dichter, jazzcat en nachtburgemeester van Rotterdam. De man liet een immens archief na. Ari dook er met haar moeder en illustratrice Anna Maria Carolina (‘A.M.C.’) Fok in en puurde er ABCDeelder uit.

U bent film- en theatermaker en werkt nu aan een film over uw vader?

Ari Deelder: Ja. Jules wilde dat er pas een biografie verscheen na zijn dood. ‘Jij moet het doen, Ari. Dat zorgt voor poen’, zei hij. Sinds zijn dood bereid ik me op dat grote avontuur voor. Er is het idee een docu te maken met zijn spullen en met mensen die mooie verhalen over Jules hebben. Al zie ik tegen elk gesprek op. Het voelt als verraad om in de verleden tijd over hem te praten.

Hij kwam niet als ik “papa” riep. Maar Jules was in elk opzicht een liefdevolle vader.

Waarom is er eerst een boek?

Deelder: De pandemie gooide roet in het eten. Zodra ik niet alleen maar huilde als ik aan hem dacht, snuffelde ik in zijn laatjes, koffers en kisten vol jazzplaten, readymades, plastic beeldjes, briefjes, tekeningen, stropdassen, dozen met genotsmiddelen… Het liefst zou je door zijn huis lopen met een expositiecatalogus in de hand. (lacht) We troffen veel spullen aan die Jules tekenden. A.M.C. schetste ze, ik schreef er het verhaal bij en dat bundelden we tot het ‘abecedarium’ – héérlijk woord – van Jules Deelder. (stil) Eigenlijk is dit ook een kutboek. Het ís er omdat Jules er niet meer is.

Het boek begint bij de A van ‘aandenken’ en eindigt met de Z van ‘zwart’. Het bulkt van de grappige anekdotes – onder meer over zijn ontmoeting met Jimi Hendrix – én van uw liefde. Was het troostend werk?

Deelder: In het begin was het eng. We zaten aan zijn bureau. Bij elk geluid wilde ik opstaan omdat het leek alsof hij eraan kwam. Ik ontdekte via de spullen het leven dat mijn vader leefde voor ik er was.

Dit is de eerste keer in dit gesprek dat u hem ‘vader’ noemt.

Deelder: (lacht) Hij kwam niet als ik ‘papa’ riep. Maar Jules was in elk opzicht een liefdevolle vader. Zijn visie op de wereld schreef hij neer in zijn beroemde zin ‘de omgeving van de mens is de medemens’. Zo voedde hij me op, terwijl hij schreef en tekende en optrad met zijn jazzbandje.

Bij de ‘J’ staat ‘Juul’. Er had ‘jazz’ kunnen staan.

Deelder: Aan het eind van zijn leven was hij gek op een plaat van de Belgische saxofonist Jack Sels. Hij had een immense collectie jazzplaten. ‘Ik hoef maar naar de hoes te kijken en ik hoor de muziek’, zei hij. Als ik naar Sels luister, luistert hij een beetje mee. Nu – terwijl wij praten – is hij 908 dagen, 6 uur en 51 minuten dood. Sommige mensen weten exact hoelang ze al zonder een sigaret kunnen. Ik weet hoelang ik al zonder Jules op de wereld ben.

‘Lieve Ari, wees niet bang’ schreef hij. Bent u bang van de wereld?

Deelder: Elke dag. We leven in een angstaanjagende wereld. Daarom is kunst zo nodig. Het laat je toe die angst even te lossen, het komische of het mooie in het tragische te ontdekken. Dat leerde Jules me. Daar schreef hij over. Dat werk wil ik verder door de wereld dragen. Als troost voor wie bang is.