In Palm Beach overleed Iris Apfel, geboren Barrel en 102. Het excentrieke oudste mode-icoon ooit kon volgens couturier Duro Olowu ‘een overall dragen als ware het haute couture.’
Iris komt uit Queens, New York, als enig kind van Joodse ouders. Hij een glazenmaker en zij de Russische eigenaresse van een klerenwinkel. Plantrekkers die de Depressie van de jaren dertig overleven. Iris, een nieuwsgierig en bijdehand kind, verkent de stad met de ondergrondse op zoek naar spulletjes voor haar moeder. Ze studeert kunstgeschiedenis in New York en Wisconsin. Daar klopt het brutaaltje ooit aan in Duke Ellingtons kleedkamer in een concertzaal. Zij wil zijn garderobe zien. De verbaasde jazzlegende laat het kleurrijke arty-fartymeisje binnen en er ontstaat een jarenlange vriendschap.
Maserati’s
Ze werkt even voor een vrouwenmagazine (‘te veel bazen’, zegt ze later), een mode-illustrator en een interieurarchitecte. Dan trouwt ze op haar 27 met Carl Apfel. Ze blijft tot zijn dood (2015) bij hem. Kinderloos ‘want je kunt niet alles hebben’. Samen starten ze Old World Weavers, een textiel- annex decoratiebedrijf, gespecialiseerd in stoffen uit vorige eeuwen. Het blijkt een koningskoppel. Hij de radde dealer afkomstig uit de reclamewereld. Zij inventief, ook ad rem, groot, mager, een opgetuigde vuurtoren. Frieda Loehmann, van het gelijknamige kledingconcern, weet bij hun eerste kennismaking: ‘Je bent niet mooi en zult het nooit worden. Maar je hebt iets belangrijkers: stijl’.
De Apfels decoreren huizen van de Amerikaanse beau monde, inclusief die van negen presidenten: van Truman tot Clinton. ‘Makkelijk, je moest alles gewoon overdoen.’ Alleen de Bushes vinden haar te extravagant. En Jacky Kennedy doet het met een Fransman. ‘Na haar moest alles er weer uit.’ Het echtpaar cruiset door New York in Maserati’s en reist constant de hele wereld af op zoek naar zeldzame stoffen en originele attributen.
In 1992 verkopen ze hun bedrijf voor een fortuin. Iris, 71, blijft als consultant aan boord. Met haar oversized bril, rood gestifte lippen, getooid in hilarische vestimentaire combinaties (kleur, kleur, kleur) en beladen met vrachten accessoires (gigantische plastieken kralen, sjaals, bont of designerjuwelen) strooit ze beminnelijk haar wijsheid uit op modefeestjes. ‘Kijk in de spiegel als je aangekleed bent. Zie je iemand anders, trek meteen andere spullen aan.’ Of: ‘Combineer wild, er is al te weinig glamour in de wereld.’
Gekte
‘The queen of dopamine’ (The Guardian) stouwt haar appartementen in New York en Palm Beach vol met opgezette parkieten, maskers, nep fruit, antieke meubels en schilderijen van Diego Velázquez. Ze pendelt naar haar dressings ondergebracht in een opslagplaats. Haar leven blijft behapbaar. Tot de curator van het Costume Institute van het New Yorkse Metropolitan Museum in 2015 een tentoonstelling bouwt rond de klerencollectie van zijn vriendin Iris, inmiddels 94. Een gok, maar de expo en Apfel worden allebei een sensatie.
Iris passeert in alle grote modebladen, geeft les aan de Universiteit van Texas, figureert in een biopic, bedenkt voor H&M en Happy Socks uitverkochte collecties en speelt de hoofdrol in spots voor de Citroëns DS3. Ze werkt zelfs samen met WiseWear, die van de slimme sieraden. Hoewel ze zelf geen mail of smartphone wil (‘Mensen moeten mij maar bellen’). De gekte stopt niet als er Barbiepoppen van Iris komen, want na haar biografie en op haar 97e tekent ze een contract bij het vermaarde modellenbureau IMG.
Honderdjarigen zijn er soms nog wel bij, weliswaar met wat moeite. Niet zo Iris Apfel. In New York zit zij dan in een panel, geflankeerd door twee influencers. Die zelfvoldane zulthoofden grossieren in termen als authenticiteit en creativiteit. Dan vraagt de moderator wat Iris ervan denkt. Met één zin executeert ze de twee ter plekke: ‘Ik denk dat ik een dutje ga doen.’
