Afscheid van documaker Morgan Spurlock (53): ‘Ik wilde Spielberg worden’

In New York overleed documentairemaker Morgan Spurlock op zijn 53e aan kanker. Hij maakte naam door zich een maand lang bij McDonald’s vet te mesten.

De man groeit op in Beckley, een uitgedoofd mijndorp in West Virginia. Zijn vader: garagist. Zijn moeder een lerares Engels die Morgans huiswerk steevast met een rode stift verbetert. Allebei stevige methodisten. Hun zoon speelt baseball en danst ballet. Zij hoesten met moeite het schoolgeld op voor de hippe Tisch School of Arts in New York. Daar studeert de jongen in 1993 af, afdeling film.

Vette lever

Even probeert Morgan het als stand-upcomedian, dan als pr-man. Hij klust op tv- en filmsets, want ‘ik wilde Spielberg worden.’ Met succes schrijft hij zijn eerste toneelstukken. Dan komen de documentaires waarvoor hij opkijkt naar een andere grootheid: Michael Moore.

Op een avond in 2003 ziet hij op tv hoe twee meisjes een proces aanspannen tegen McDonald’s. Zij achten de fastfoodketen verantwoordelijk voor hun obesitas. Daar haalt Spurlock het idee voor Super Size Me: een filmisch verslag over dertig dagen alleen bij McDonald’s schransen, drie keer per etmaal. Altijd ja zeggen als het personeel Super Size – extra grote porties – voorstelt, maar er niet om vragen. En tegelijk zijn lichaamsbeweging terugschroeven tot die van een gemiddelde Amerikaan.

Kijkers zien de filmmaker braken uit het raam van zijn auto en ruim 11 kilo bijkomen. Na die maand heeft hij last van hartkloppingen en kortademigheid. Zijn arts noteert naast een te vette lever, veel te hoge waarden voor zijn cholesterol en bloeddruk.

De documentaire scoort bij zijn première op het Sundance Festival. Miljoenen gezondheidsfreaks hijsen Spurlock op het schild en het beduusde McDonald’s schroeft zijn Super Size-strategie terug. De onderhoudende docu mist nipt een Oscar in 2004 maar wint de Writers Guild Award. Zo brengt Super Size Me – kostprijs 65.000 dollar inclusief stromen cola en bergen hamburgers – 22 miljoen dollar op.

Katholieke zeloot

Tv-stations als CNN en streamingdiensten à la Hulu vrijen Spurlock op. Met zijn productiemaatschappij Warrior Poets gaat hij resoluut voor jackass journalism, een spagaat tussen zichzelf als geagiteerde verteller/hoofdrolspeler en ernstige verslaggeving. Soms raakt de zelfverklaarde liberaal niet boven het niveau van Tom Waes. Zoals met het tv-format I Bet You Will, waar gasten voor aalmoezen ridicule opdrachten uitvoeren.

De langlopende reeks 30 Days zit beter. Iemand verblijft een maand in een ongebruikelijk milieu. In de gevangenis bijvoorbeeld, of als katholieke zeloot in een strenge moslimfamilie. Hij maakt ook pakkende documentaires over minimumlonen of ouderenzorg en lange producties als Where in the World is Osama bin Laden? In die politieke docufilm speurt hij als een Indiana Jones met verve en humor naar de Al Qaedaleider.

In 2017 komt de opvolger van Super Size Me. Holy Chicken! moet de kippenindustrie fileren, maar abrupt kondigt Spurlock op sociale media zijn afscheid aan. Midden in de MeToo-commotie bekent hij dat een meisje hem in zijn collegejaren – onterecht volgens hem – van verkrachting beschuldigde. Ook dat hij herhaaldelijk tegen medewerksters ‘hot pants’ of ‘sex pants’ brulde. En dat hij al zijn vriendinnen en vrouwen – drie keer getrouwd, even vaak gescheiden – bedroog. Waarom? Hij vraagt het zichzelf af. Omdat zijn ouders uit elkaar gingen? Door seksueel misbruik in zijn jeugd? Omdat hij ‘dertig jaar geen week aan een stuk nuchter bleef’? Wat een ander licht werpt op zijn vette lever eertijds.

YouTube, dat 3,5 miljoen dollar betaalde voor de rechten op Holy Chicken!, blaast de deal af. Mediapartners dumpen Warrior Poets. Het wordt stil rond de intieme vriend van kok Jamie Oliver. Twee jaar later komt de documentaire uit zonder Spurlocks medewerking. ‘Ik kon niet meer’, zegt de gevallen filmer dan. ‘Ik vroeg mij constant af: Wanneer komen ze achter mij aan?’