In enkele jaren is de zorgvolmacht uitgegroeid tot een van de populairste vormen van successieplanning. Zonder zorgvolmacht riskeert u dat een rechter uw financiën zal regelen als u zelf geen beslissingen meer kunt nemen.
‘De zorgvolmacht is zoals een airbag: je moet ze hebben, in de hoop dat je ze nooit nodig zult hebben’, zegt notaris Bart van Opstal, woordvoerder van Notaris.be. Sinds de zorgvolmacht in 2014 werd ingevoerd, is ze uitgegroeid tot een van de populairste instrumenten die notarissen in hun gereedschapskist hebben. Sinds begin dit jaar werden er al 35.902 zorgvolmachten geregistreerd. Daarmee staat de totale teller op 187.631 geregistreerde zorgvolmachten in ons land, zo blijkt uit cijfers van de notarisfederatie. ‘Door de coronacrisis staat de zorgvolmacht nog meer in de schijnwerpers. Veel mensen beseffen hoe fragiel onze gezondheid is en hoe vlug de zaken kunnen omslaan. Daarbij maken ze zich ook zorgen over de financiële implicaties. Want wie moet hun financiële zaken afhandelen als ze zelf te ziek zijn of in coma liggen? Een zorgvolmacht kan heel veel problemen vermijden.’
In een zorgvolmacht kunt u ook vastleggen welke arts u moet behandelen en welke verzorgingsinstelling uw voorkeur geniet.
Want met een zorgvolmacht anticipeert u op een moment dat u zelf tijdelijk of definitief wilsonbekwaam wordt. Veel mensen associëren dat met een ouderdomsziekte zoals dementie, maar in werkelijkheid kan iedereen op elk moment tijdelijk of definitief wilsonbekwaam worden. Stel: u raakt in coma na een auto-ongeluk, u loopt een hersentrauma op of u wordt getroffen door covid-19 en moet lange tijd aan een beademingstoestel. Het zijn allemaal situaties waarin u niet in staat bent om zelf alledaagse financiële zaken te regelen, zoals het betalen van facturen. En dan gaat het nog niet eens over ingrijpende beslissingen, zoals de verkoop van een woning of schenkingen aan de kinderen. Van Opstal: ‘Veel mensen gaan er gemakkelijk van uit dat hun partner of hun kinderen dat wel in hun naam kunnen doen, maar dat kan enkel als dat op voorhand ook is vastgelegd.’
A la carte
In de zorgvolmacht duidt u zelf een of meerdere mensen aan die uw financiën mogen beheren wanneer u dat zelf niet meer kunt. Dat moet gebeuren voor u wilsonbekwaam wordt. Net daarom hameren experts erop om daar tijdig aan te denken: op de ongunstige uitkomst van een slepende ziekte kunt u misschien nog tijdig anticiperen, op een plots ongeval helemaal niet. Zonder die zorgvolmacht zijn de kinderen en de partner aan handen en voeten gebonden. De gezinsfinanciën raken geblokkeerd en de partner of de kinderen riskeren telkens naar de rechtbank te moeten gaan om een machtiging te krijgen om bijvoorbeeld herstellingswerken aan de woning te betalen of beleggingen te verkopen. Vaak zal de rechter ook een bewindvoerder aanstellen, die onder de controle staat van de rechter. Dat kan iemand zijn van de familie, maar ook iemand van buitenaf als de rechter dat nodig acht. Een zorgvolmacht kan dat scenario vermijden.
Met een zorgvolmacht kiest u à la carte welke bevoegdheden u allemaal wilt toekennen. Slechts een handvol zaken zijn uitdrukkelijk verboden: een testament opstellen, een huwelijk aangaan, regelingen treffen voor euthanasie of de eed afleggen voor de boedelbeschrijving bij een notaris. Daarbuiten is in principe alles mogelijk. Dat begint bij de dagelijkse financiële handelingen voor het beheer van het vermogen (denk maar aan betalingen, het verhuren van woningen, het regelen van belastingzaken of beleggingen). Die zaken hoeven niet uitdrukkelijk te worden vermeld, al kan dat zeker geen kwaad om discussies te vermijden. Meer vergaande volmachten – voor de verkoop van vastgoed of het uitvoeren van schenkingen – moeten wel uitdrukkelijk in de zorgvolmacht worden vermeld. Voor schenkingen moet de zorgvolmacht zelfs vermelden aan wie er wordt geschonken, wat er wordt geschonken en welke voorwaarden daaraan vasthangen.
Sinds april vorig jaar mag u in de zorgvolmacht ook enkele persoonlijke wensen vastleggen: welke arts u moet behandelen, tot wanneer u thuis wilt wonen, wie zal beslissen over uw overplaatsing naar een verzorgingsinstelling, de verzorgingsinstelling die uw voorkeur geniet en wat er moet gebeuren met eventuele huisdieren. De persoon met de zorgvolmacht kan ook de toestemming krijgen om te beslissen over ziekenhuisopnames of operaties en ingrepen.
Doe het zelf
In principe kunt u zelf een zorgvolmacht opstellen, al wordt doorgaans aangeraden om dat over te laten aan een advocaat of een notaris. Cruciaal is dat u de zorgvolmacht registreert. Een zelf opgestelde zorgvolmacht moet u laten registreren op de griffie van het vredegerecht van uw woonplaats. De meeste mensen stappen daarvoor evenwel naar de notaris, die de zorgvolmacht opstelt en registreert. Doorgaans kost dat 350 à 500 euro. Zo’n notariële zorgvolmacht is sowieso verplicht als u ook volmachten wilt geven voor het uitvoeren van schenkingen of de verkoop van vastgoed.
Lees ook:
Getuigenis: ‘Niemand is immuun voor een hersenbloeding, herseninfarct of een ongeluk’
Kathleen Bultinck, een 55-jarige office assistant uit Gent, liet bijna twee jaar geleden een zorgvolmacht opstellen. ‘Toen ik in de krant een nieuwsbericht las over een oude vrouw die was aangereden door een auto en daardoor levensgevaarlijk gewond raakte, moest ik meteen aan mijn eigen ouders denken. Zij fietsen ook heel veel, hoewel ze allebei boven de tachtig jaar zijn. Het spookte meteen door mijn hoofd dat zo’n ongeluk ook hen kon overkomen. En wat dan?’
Met het artikel in de hand bracht ze bij haar ouders de zorgvolmacht ter sprake. Of ze toch eens geen regelingen zouden treffen mocht het noodlot toeslaan. ‘Mijn ouders vonden dat meteen een goed idee. Want allebei willen ze voor elkaar beslissingen kunnen nemen of willen ze dat ik dat als hun enige kind doe, wanneer ze daartoe zelf niet meer in staat zijn.’
Het was al snel duidelijk dat de zorgvolmacht veel ruimer moest gaan dan enkel de financiën. ‘Uiteraard is het financiële aspect ook geregeld, zodat de dagelijkse financiën niet in het gedrang komen. Ook op het vlak van schenkingen zijn de nodige zaken vastgelegd. Maar nog veel belangrijker is dat mijn ouders ook hun zorgwensen konden optekenen. Want ze willen zo lang mogelijk thuis blijven wonen. En als dat niet lukt, hebben ze duidelijke wensen omtrent de zorginstelling.’
Ook voor zichzelf zorgde Kathleen voor een zorgvolmacht, die ze besprak met haar 28-jarige enige dochter. ‘Ook mij kan een ongeluk overkomen. En niemand is immuun voor een hersenbloeding, herseninfarct of andere ziekten waardoor de hersenfuncties verminderen. Ik neem liever de nodige voorzorgen zodat mijn dochter de onroerende goederen en volledige financiën kan beheren, dan dat een vrederechter of een bewindvoerder dat moet doen. Want die mensen kennen me niet. Zij zullen doen wat nodig is, maar ook niets meer. Bij mijn dochter is dat anders, zij zal alles perfect beheren en ontzettend goed en met veel liefde voor me zorgen tot aan mijn overlijden. En dat is toch een grote geruststelling.’
Erven & schenken
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier