Twintig jaar nadat hij voor het eerst ’s lands meest gefortuneerden rangschikte van puissant rijk naar dollarmiljardair, stelt journalist Ludwig Verduyn een geüpdatete top 200 te boek. De top 5 is dooreengeschud, de portefeuilles van de 1 procent blijken niet immuun voor covid-19: ‘Het is de voorbode van groter economisch onheil.’
Op derijkstebelgen.be rapporteert Ludwig Verduyn over het wel en wee van Belgiës vermogenden: mensen die veelal het daglicht schuwen, zeker als het over hun eigendomsstructuren gaat. Het graafwerk van Verduyn werpt een licht op de machtsverhoudingen binnen het Belgische industriële en financiële landschap, waar sinds lang een cruciale rol was weggelegd voor de families Van Damme, De Spoelberch en De Mévius.
Ludwig Verduyn: In 2004 is brouwer AB InBev naar de beurs getrokken, en toen zijn de vermogens van de familiale aandeelhouders ontploft. Ze hebben de kop van de lijst jarenlang gedomineerd. Alexandre Van Damme, goed voor 17 procent van de aandelen, voerde de lijst aan: in het boerenjaar 2016 bedroeg zijn persoonlijk vermogen 22,3 miljard euro. Hij stond daarmee op de vijfendertigste plaats in Forbes’ lijst van de rijkste mensen ter wereld.
Ik denk dat er in de top 20 weinig normale mensen staan.
Covid-19 heeft aan zijn fortuin getornd.
Verduyn: AB InBev heeft 21 brouwerijen in China. Bij de uitbraak van het virus moesten die fabrieken de deuren sluiten. Een aderlating, want China is een van hun belangrijkste markten. Het bedrijf ziet ook sterretjes door de sluiting van de horeca, en zijn groeistrategie is afgestemd op grote evenementen zoals het EK voetbal en de Super Bowl. Als die worden geannuleerd, voelt AB InBev dat.
De koers van het aandeel heeft een duik genomen.
Verduyn: Het aandeel piekte in 2016 op 120 euro. Door corona dook de waarde naar 40 euro, waarna het rond de 55 euro stabiliseerde. De families die vroeger 70 miljard euro waard waren, zijn nu nog máár 35 miljard waard. Ze zullen er geen boterham voor hoeven te laten, maar ze hebben wel kredieten lopen met aandelen als waarborg. Als die aandelen zakken, worden de banken nerveus. Van Dammes vermogen is van 22 miljard naar 10 miljard gezakt. Hij kocht nog maar twee weken geleden voor 421 miljoen dollar aandelen van Kraft Heinz. Dat gaat dus niet over kleine bedragen. Ik kan me voorstellen dat hij nerveus rondloopt.
Van Damme hoeft zijn fortuin alleen te delen met zijn broer, maar bij de Spoelberchs zijn de aandelen verdeeld over 200 familieleden. Die krijgen maar een fractie van de dividenden. Nog altijd genoeg, hoor, maar als 3 miljoen 1 miljoen wordt, gaan die mensen rekenen. En op zulke momenten verschijnen er altijd haaien. Carlo de Benedetti ging indertijd ook zo te werk bij zijn raid op de Generale Maatschappij. Hij liep langs bij kleine, malcontente aandeelhouders: ‘Als je niet meer tevreden bent, neem ik je aandelen wel over.’ Binnen de kortste keren stond het economisch bestel op stelten. De aandeelhoudersstructuur van AB InBev mag stabiel lijken, op crisismomenten als deze kan zo’n bedrijf onder druk te komen staan.
Covid-19 heeft op een massale schaal beurswaarde vernietigd. U schrijft dat zulks de voorbode is van groter kwaad.
Verduyn: We ondervinden nog niet veel economische gevolgen van de pandemie, maar ze slaan toe in slow motion. Veel bedrijven putten nu uit hun reserves. Op een gegeven moment is die pot leeg en is het over en uit. Bedrijven zullen over de kop gaan, nu al trekken veel ondernemers er zelf de stekker uit. Mensen die al 35, 40 jaar ondernemen kiezen eieren voor hun geld. Ze zien dat de overheid kwistig met geld strooit en weten dat iemand de rekening zal moeten betalen. Ik zal het niet zijn, denken ze.
Dreigen er ook faillissementen voor de ondernemers in uw top 200?
Verduyn: Als ik veel geld had geïnvesteerd in producenten van diepvriesfrieten, zou ik hopen dat McDonald’s snel weer de deuren mag openen. Als ik Hans Bourlon van Studio 100 was, zou ik ongerust zijn. Ook een bedrijf als Kinepolis kan in de problemen komen want hun business is louter gebaseerd op ticketverkoop en alle zalen zijn dicht. Kinepolis had net geïnvesteerd in nieuwe complexen. Die kredieten blijven lopen. Als de lockdown blijft duren, verliezen ze elke maand 6 miljoen euro.
Wijlen André Leysen placht te zeggen: crisissen zijn uitdagingen. Zullen sommige van uw pappenheimers munt slaan uit covid-19?
Verduyn: Wie creatief genoeg is, kan inspelen op nieuwe fenomenen zoals thuiswerk en takeaway. Maar de grootste succesverhalen worden doorgaans door start-ups geschreven, en dan spreken we meestal over nieuw geld en niet over de mensen uit mijn lijst. Marc Coucke zou durven, maar heeft die al niet genoeg misère met RSC Anderlecht en de claim van Perrigo? Misschien moeten we Fernand Huts in de gaten houden. Huts is een eenvoudig man die weet dat hij zijn ingenieurs hun werk moet laten doen. En als iemand met oplossingen kan komen, zijn het wel ingenieurs. Als zo’n ingenieur een vernuftig plan kan samenvatten op één A4’tje zal Huts zijn kans niet laten liggen.
U gaf al te verstaan dat Van Damme zijn eerste plaats kwijt is. Hou ons niet langer in spanning: wie stoot hem van de troon?
Verduyn: Eric Wittouck. Hij stamt uit een oud geslacht van industriëlen. Wittouck is rijk geworden als aandeelhouder van Tiense Suiker, dat hij in 1989 verkocht aan Südzucker. Met het miljard euro dat hij toen heeft gekregen, is hij naar Wall Street getrokken. Wittouck is nu onder meer eigenaar van Weight Watchers.
Hij brengt het grootste deel van zijn tijd door in Monaco, waar hij de twee bovenste verdiepingen van een palazzo heeft verbouwd tot een loft, met uitzicht op de jachthaven. Hij kan zijn eigen boot van 18 miljoen euro dus in de gaten houden. Wittouck is een rare vogel, maar ik denk dat er in de top 20 weinig normale mensen staan. Van Damme is geobsedeerd door anonimiteit, bijvoorbeeld. Ik heb ooit eens een foto van hem op mijn website gezet, gemaakt tijdens een wielerkoers voor het goede doel. Hij droeg een helm en een gigantische zonnebril. Hij was dus onherkenbaar, op zijn knieën na. Maar na een paar dagen stond hier wel een dure law firm aan de deur. (lacht)
Mijn fascinatie is het grootst voor Paul Gheysens van Ghelamco. Gheysens zou dierenarts worden, maar kan geen bloed zien en is dan maar tuinman geworden. Hij begon tuinhuizen te bouwen, het ene al groter dan het andere. Dan fabrieken en kantoren. Tot in Rusland en Polen, waar hij de hoogste toren van Oost-Europa heeft gezet. Intrigerend: hij heeft alles in Cyprus verankerd. Al zijn geld passeert daar, komt terug naar hier en keert dan terug naar Cyprus. Ik heb hem om toelichting gevraagd, maar hij wenst niet in te gaan op mijn uitnodiging. Ik denk dat de mensen van FC Antwerp niettemin blij zijn met zijn geld.
Tot slot: uit schandalen als de Panama Papers en SwissLeaks blijkt elke keer opnieuw dat ook Belgische vermogenden nog altijd hun weg vinden naar belastingparadijzen.
Verduyn: Mijn schattingen zijn sowieso een onderschatting, want die mensen weten hun geld goed te verstoppen. Maar ik zie het elke keer als iemand uitstapt: een deel van het geld wordt geïnvesteerd in vastgoed. Een ander deel verdwijnt – poef – in de natuur. Ik neem aan dat ze het niet verbranden of op zolder verstoppen. Dat geld staat ergens veilig geparkeerd.
Ludwig Verduyn
– 1960: geboren in Waregem
– verhuist na een passage bij De Financieel-Economische Tijd naar De Morgen
– is daar cohoofdredacteur van 1993 tot 1999
– sinds 2000 het brein achter derijkstebelgen.be
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
