Het cordon sanitaire heeft misschien een slechte naam en werd onvoldoende uitgelegd: het is niet ondemocratisch, er valt inhoudelijk niets op af te dingen en moet dus overeind blijven. Het Vlaams Blok/Belang wordt immers niet voor niets extremistisch genoemd, zo analyseert politicoloog Herwig Reynaert.
Wordt het cordon sanitaire doorbroken of niet? De discussie hierover is terug van nooit weggeweest. Iets nieuws onder de zon? Helemaal niet. Het was zelfs voorspelbaar. In 2006 hield de gemeente Wielsbeke de media dagenlang in de ban. Zou het cordon doorbroken worden? Uiteindelijk gebeurde het niet.
Ook nu is het niet anders. Nu valt de ‘Wielsbeekse eer’ Denderleeuw te beurt. Vlaams Belang heeft immers mogelijks de sleutel in handen voor de coalitievorming. Vlaams Belang zit al dan niet op de wip. Twee machtsblokken met elk 11 zetels – CD&V en N-VA enerzijds en Open VLD en SP.A anderzijds – staan momenteel diametraal tegenover elkaar. Het krijgt, net zoals in 2006, opnieuw een zeker thriller-gehalte. Politieke misdaden zijn er echter nog niet gebeurd. Pieter Aspe kan er ongetwijfeld wel inspiratie opdoen voor één van de twee boeken die hij dit jaar wil schrijven. Wordt de soep echter zo heet gegeten als ze opgediend wordt?
Eind de jaren 1980 werd het cordon sanitaire in het leven geroepen onder impuls van Agalev-er Jos Geysels. Bij de gemeenteraadsverkiezingen in 1988 had het toenmalige Vlaams Blok immers ongeveer één op vijf Antwerpse kiezers weten te overtuigen. Uiteindelijk zouden het echter vooral de verkiezingen van 24 november 1991 zijn, beter bekend onder de naam ‘zwarte zondag’, die ervoor zorgden dat het cordon sanitaire ‘verankerd’ werd. Het Vlaams Blok brak immers die dag volop door bij de parlementsverkiezingen.
Een jaar later keurden alle Vlaamse partijen, met uitzondering uiteraard van het Vlaams Blok, in de Vlaamse Raad, de voorloper van het Vlaams parlement, een resolutie goed waarin het 70-puntenplan inzake immigratie van het Vlaams Blok werd veroordeeld. In de resolutie werden de beginselen van het cordon vastgelegd. Concreet betekent het dat de Vlaamse partijen geen bestuursakkoorden afsluiten met het Vlaams Blok.
Het cordon sanitaire was als terminologie misschien niet meteen de meest aangewezen term, want toch teveel gelinkt met de veehouderij, maar inhoudelijk valt er niets op af te dingen. Vrijheid en gelijkheid zijn immers fundamentele waarden in een democratisch bestel. Partijen waarvan het partijprogramma hiertegen ingaat, worden dan ook niet voor niets extremistisch genoemd. Men mag trouwens helemaal niet uit het oog verliezen dat het Vlaams Blok juridisch veroordeeld werd en noodgedwongen haar partijnaam moest aanpassen.
Uitspraken van Filip Dewinter als ‘Heel wat vreemdelingen geboren met mes tussen de pampers’ en ‘Leven als Mohammed in België’ duiden er niet meteen op dat er veel nieuws onder de zon is. Het wordt afwachten in welke richting de nieuwe voorzitter Gerolf Annemans zijn partij wil sturen. Wellicht blijft veel bij het oude.
Het ligt voor de hand dat dergelijke partijen toelaten tot de uitvoerende macht problematisch is. Vandaar dat de overige partijen terecht oordeelden en hopelijk blijven oordelen dat dit niet mocht en mag gebeuren.
Problematisch heb ik echter wel altijd gevonden dat de politieke partijen onvoldoende aan de kiezer uitlegden waarom ze met een dergelijke partij niet in zee gingen. Het gebrek aan uitleg zorgde er immers voor dat het Vlaams Blok en later het Vlaams Belang zich in een underdogpositie konden wentelen.
Is het trouwens ondemocratisch om een dergelijke partij die tot voor kort heel wat kiezers wist te overtuigen niet mee in het politieke bad te nemen? Helemaal niet. In de eerste plaats hadden de partijen die een coalitie vormden een meerderheid. Bovendien stonden en staan hun inhoudelijke standpunten op een aantal vlakken dermate ver van elkaar dat een samenwerking, een compromis onmogelijk is. Kiezers zijn perfect in staat om dit te begrijpen maar de nodige uitleg kan geen kwaad. De jongste tijd is dit echter gelukkig heel wat verbeterd.
Ook gedoogsteun vanwege het Vlaams Belang in Denderleeuw is wat mij betreft geen optie. Uitspraken van onder andere CD&V-voorzitter Wouter Beke (‘Steun Vlaams Belang biedt geen enkel perspectief’) en de voorzitster van de Open VLD Gwendolyn Rutten (‘Gedoogsteun leidt tot chaos en bestuursloosheid’) zijn dan ook de enige juiste.
Enige tijd geleden schreef ik in een andere Knack-column : ‘Laat ons echter in ieder geval hopen dat de verkiezingsstorm lokale mandatarissen oplevert die over de nodige kwaliteiten beschikken. Een goed lokaal bestuur is immers de hoeksteen van een democratische samenleving die Vlaanderen moet zijn.’
Laat ons hopen dat ook in Denderleeuw de waarden die aan de basis liggen van het cordon sanitaire en van een democratische maatschappij gevrijwaard blijven.
Herwig Reynaert
Cordon Sanitaire
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier