‘Conflict tussen Israël en Palestina? Het oude Testament zorgt ook vandaag nog voor veel ruis’

‘Zowel de Joodse leiders als deze van Hamas zitten vastgekluisterd in een zeer tekstuele traditie van hun geloof’, schrijft Serge Rooman. ‘Het leed van de huidige burgers, de Joodse en de Palestijnse, komt niet in het zicht van deze leiders.’ Hij staat in deze bijdrage stil bij  de sluimerende invloed van de teksten van het Oude Testament, die in het geseculariseerde Westen vaak nauwelijks wordt opgemerkt.

Het conflict tussen de Israëlische overheid en Hamas uit de Gazastrook laat zich niet éénduidig interpreteren. Ook al doen heel wat politici snel en heel veel moeite om de zaak zwart/wit voor te stellen. Het kiezen van een kant en de boodschap die men wil uitzenden, lijkt geopolitiek belangrijker dan het begrijpen van het conflict zelf. Dit zwart wit kiezen zal een duurzame oplossing niet ten goede komen.   

De gewelddadige gruwel van de afgelopen dagen en de apocalyptische apotheose van het grondoffensief dat eraan komt, laat nochtans heel wat marge tot interpretatie. Twee zaken zijn cruciaal: het startmoment van je analyse en je ideologische insteek. 

Begint alles met de barbaarse afslachting en ontvoering van jongeren op het muziekfestival? Is dat het werkelijke nulpunt op de tijdslijn van dit conflict? Of gaat er ook een geschiedenis aan vooraf van andere incidenten? De ideologische insteek van de analyse zal vervolgens de kleur van je conclusie bepalen. Bekijken we het vanuit internationaal recht? Bekijken we het als een oorlogssituatie waarbij twee legers ten strijde trekken? Bekijken we het als een terroristische daad waarbij een groepering gewelddadige aanslagen pleegt en een speciale militaire actie van de overheid nodig is? Bekijken we het vanuit het Hamas perspectief als een daad die hen dichter moet brengen bij de vernietiging van Israël waarbij stil gehoopt wordt op de hulp van Hezbollah en andere Arabische bondgenoten? En wie beslist er eigenlijk over de “juiste” analyse? De strijdende partijen, de internationale gemeenschap, de bondsgenoten van de strijdende partijen?

Een schakering van interpretatiemogelijkheden zal ontstaan of we dat nu willen of niet. Hoe hartstochtelijk politici ook verlangen naar éénduidigheid om makkelijk middelen te kunnen mobiliseren om het ene dan wel het andere kamp te ondersteunen, dit is geen zwart-wit verhaal.

Maar naast de hogerstaande interpretatiemoeilijkheden is er nog meer structurele ruis op onze beeldvorming over dit conflict.

(Lees verder onder de preview.)

 Bijna onzichtbaar en geruisloos op de achtergrond sluimert bij beide partijen een oud-testamentisch woordgebruik met een extreem destructieve en territoriale insteek. Een zaak die amper opgemerkt wordt in het geseculariseerde Westen. Het Oude Testament wemelt van de gewelddadige actie. Er wordt regelmatig gebeden om de vernietiging van vijandige stammen en volkeren te bewerkstelligen. En wat een vreugde en feesttaferelen als het dan effectief gebeurt. Als ik vandaag de Joodse leiders hoor zeggen dat de wraak ongezien zal zijn en minstens 50 jaar zal nazinderen, dan hoor ik de zuivere geest van het oude testament. Daarnaast blijft het gaan over de vraag aan wie de grond toekomt. En ook daar sluimert de territoriale insteek van het OT. In de grondkwestie wordt voortdurend verwezen naar de oude teksten. Ook Hamas verwijst naar de gronden die volgens de oude geschriften historisch Palestijns zijn en juist daarom niet aan de Joden toebehoren.

Zowel de Joodse leiders als deze van Hamas zitten vastgekluisterd in een zeer tekstuele traditie van hun geloof die dagelijks via de religieuze scholen wordt verspreid en een nefast wereldbeeld verspreid van strijd, vernietiging en recht op de oergrond waarop het volk ooit gedijde.

Het leed van de huidige burgers, de Joodse en de Palestijnse, komt niet in het zicht van deze leiders, ook al organiseert men allerhande ostentatieve steunbetuigingen. De burgers zijn een diep lijdend voorwerp in een groot religieus verhaal waarbij een volk groot en machtig moet worden op een welbepaald stuk grond. Dat is de trieste kern van het verhaal.

De uitdaging om vooral samen te leven te midden van een gedeelde geschiedenis lijkt nergens een optie. De anderen moet verdwijnen om de “eigen” door de schrift toegewezen plek te kunnen bewonen; het beloofde land dat ons toekomt. Misschien hebben deze leiders nood aan een seculiere profeet die hen een visioen van een beloofd samenleven voorhoudt, waar de onschuldige burgers het grote verhaal uitmaken.    

Serge Rooman is gevangenisdirecteur in de instelling in Merksplas en filosoof. Hij schrijft deze bijdrage in eigen naam.