Cathy Berx: ‘Zonder de pret te bederven: laten we toch maar wat alert blijven’

De Antwerpse provinciegouverneur Cathy Berx wil twee jaar aan opgebouwde expertise niet zomaar weggooien. ‘Los van covid-19 duiken er nog tal van andere infectieziekten op.’

‘Volgens Hamlet kan de mens vrij zijn in een notendop.’ Cathy Berx antwoordt met een cryptisch citaat uit het werk van William Shakespeare wanneer we haar vragen of ‘het rijk van de vrijheid’ nu echt lonkt. Al voegt de gouverneur van de provincie Antwerpen er snel aan toe dat iedereen de binnengrenzen zelf moet invullen – uitspraken over vrijheid blijven gevoelig terrein. Hoe dan ook zal het er de komende tijd vrijer aan toe gaan. De coronabarometer springt vrijdag van rood naar oranje. Het nachtleven herneemt, kinderen mogen hun mondmasker opbergen. Ergens in maart zou het Covid Safe Ticket (CST) moeten wegvallen dankzij code geel.

Berx noemt de versoepelingen ‘legitiem, maar zonder afbreuk te doen aan het leed van velen. Onze vrijheid in verantwoordelijkheid is minder verregaand beperkt dan velen beweren. Zonder de pret te bederven: laten we toch maar wat alert en voorbereid blijven.’

Wat houdt die alertheid volgens u in?

Cathy Berx: We moeten de herfst voorbereiden. Ik zou blijven investeren in risicocommunicatie, zodat mensen gemotiveerd zijn om het virus niet opnieuw vrij spel te gunnen. We kunnen de komende tijd de coronabarometer optimaliseren, maar ook het afvalwater blijven analyseren met het oog op een brede vroegdetectie van een nieuwe opstoot. Maar ook: investeren in de eerste lijn van de gezondheidszorg. We moeten de opgebouwde knowhow structureel en vooral lokaal verankeren. Dat gaat over de expertise op het vlak van contactonderzoek, testen en vaccineren, die professionals én vrijwilligers in de voorbije twee jaar hebben opgebouwd.

Vreest u voor nieuwe covid-19-golven in het najaar?

Berx: Los van covid-19 duiken er nog tal van andere infectieziekten op. Recent nog zagen we een uitbraak van salmonella in de Kempen en schurft in de Antwerpse studentenbuurt. In tijden van rust kunnen die netwerken een eerder sluimerend bestaan leiden. Het is belangrijk dat ze snel geactiveerd kunnen worden wanneer er behoefte aan is. In de tussentijd moeten de kennis en de expertise onderhouden worden door training en terugkeermomenten voor de medewerkers. Ze zullen ook een gewaarborgde financiering moeten ontvangen, maar die investering in nabije zorg zal zich dubbel en dik terugverdienen.

Wie gaat dat betalen?

Berx: Het centrale contactonderzoek heeft Vlaanderen fortuinen gekost en werkte om vele redenen suboptimaal. Meer Vlaams gemeenschapsgeld structureel investeren in eerstelijnszones is de beste waarborg voor een stevig verankerde preventieve gezondheidszorg. Tussen haakjes: landen met een sterke en structureel gefinancierde eerste lijn kwamen de crisis beter door.

De provincie Antwerpen toont interesse voor een project van ventilatie-expert Bert Blocken (TU Delft / KU Leuven). Wat wilt u bereiken?

Berx: Via luchtreinigers willen we tegen zo laag mogelijke kosten zoveel mogelijk geventileerde klaslokalen krijgen – en bij uitbreiding ruimtes waar mensen samenkomen. Op voorstel van professor Blocken zal een medewerkster van onze dienst Noodplanning in de adviesraad van zijn consortium zitten. Zo kunnen we de noden van het terrein doorgeven en omgekeerd informatie terugkoppelen naar de geïnteresseerde lokale besturen.

Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) heeft vaak te horen gekregen dat hij te weinig zou doen om klaslokalen te ventileren.

Berx: Voor zover ik het kan inschatten, is de kritiek vooral dat er mogelijk nodeloos veel tijd verloren is, en dat het wel even geduurd heeft om de minister echt te overtuigen van het grote belang van ventilatie. In elk geval zijn goede ventilatie en luchtkwaliteit een blijver. Het zal ook de concentratie van jongeren en leerkrachten ten goede komen. Al is het makkelijker gezegd dan gedaan, want dit is een operatie op grote schaal. Er zijn veel inspanningen gebeurd voor de staat van schoolgebouwen, maar veel van onze scholen zijn aan vernieuwing toe. Bovendien swingen hun energiekosten op dit moment de pan uit.

Ondertussen moet de Kamer nog ten gronde debatteren over vaccinatieplicht. Wat vindt u?

Berx: Dat debat is pas aan de orde als we geconfronteerd worden met een buitengewoon besmettelijke variant die zeer ziekmakend en dodelijk is. Enkel in die context zal ook een vaccinatiepas weer aan belang winnen.

Nog dit: in Hemelrijk, het jongste boek van Chris De Stoop, betreurt de schrijver dat u de ondertussen beruchte hulpsint in een Mols woonzorgcentrum een ‘superverspreider’ noemde. Hebt u spijt van die uitspraak?

Berx: Mijn spijt zou veel groter zijn mocht ik hebben gezwegen. Ik heb nooit de naam van het woonzorgcentrum genoemd, laat staan die van een persoon. Ik viseerde niemand, maar wilde een herhaling van dergelijke drama’s maximaal voorkomen. Uiteraard betreur ik de aanvallen op de persoon en ik hoop dat het boek helend werkt.