Partijvoorzitters Bart De Wever (N-VA) en Paul Magnette (PS) gooien de formatiehanddoek in de ring en kaatsen de bal terug richting de groenen en liberalen. ‘Er heerst enorm veel wantrouwen tussen partijen en politici.’
Preformateurs Bart De Wever (N-VA) en Paul Magnette leggen het bijltje erbij neer. Maandag willen de twee hun mandaat terug aan de koning geven. Bovendien zullen de twee voorzitters de koning verzoeken om de groenen en de liberalen aan het werk te zetten.
In een gezamenlijk communiqué vormden die laatste twee politieke families donderdag een front. Zowel Groen/Ecolo als Open VLD/MR wilden niet dat ze tegen elkaar werden uitgespeeld in de strijd om de regeringsdeelname. Vrijdagvoormiddag zaten De Wever en Magnette samen met de liberale voorzitters George-Louis Bouchez (MR) en Egbert Lachaert (Open VLD). Tevergeefs.
Volgens politoloog Carl Devos (UGent) staan we opnieuw voor een episode onderhandelen over een Vivaldicoalitie. ‘In dit land blijven we gewoon rondjes draaien tot een reeds beproefde formule als bij wonder toch blijkt te werken.’
Wat zit er achter de poging van De Wever en Magnette om het initiatief bij de liberalen en de groenen te leggen?
Carl Devos: Met de open brief probeerde de bubbel van vier (Groen, Ecolo, MR, Open VLD) de bubbel van vijf (PS, N-VA, SP.A, CD&V, CDH) ertoe te dwingen om een keuze hen beide te maken. Maar die konden dat niet omdat de groenen en liberalen het broze evenwicht rond een staatshervorming aan het wankelen zouden brengen. Aangezien het institutionele luik zo’n centraal onderdeel was van wat er reeds op tafel lag, dreigde de boel als een kaartenhuisje in elkaar te vallen. Door de bal terug te kaatsen, proberen De Wever en Magnette de rollen om te draaien en vooral Egbert Lachaert ertoe te dwingen om kleur te bekennen. Als hij opnieuw aan zet komt, welke piste bewandelt hij als eerste: Vivaldi, paars-geel of toch nog Arizona?
Hadden de preformateurs Open VLD en MR aan het begin van de meet bij dat evenwicht kunnen betrekken?
Devos: Inderdaad. N-VA en PS hebben grote lijnen van het voorlopige akkoord te veel onder zichzelf bedisseld. Daardoor bestond er nog nauwelijks nog manoeuvreerruimte voor andere partijen die nodig waren om een meerderheid te vormen. Bovendien heeft De Wever de fout gemaakt om de liberalen – George-Louis Bouchez op kop – publiekelijk aan te vallen in een context waarin het wantrouwen aan sneltempo aan het toenemen was. Vanaf het moment dat Paul Magnette en Conner Rousseau midden mei samen het initiatief hebben genomen, zijn er aanhoudend spanningen opgebouwd tussen de belanghebbenden. Resultaat is dat er naast de moeilijke inhoudelijke kwesties enorm veel wantrouwen heerst tussen verschillende partijen en politici.
Wie kan er nog met wie door één deur?
Devos: Heel wat relaties zijn beschadigd, anderen zijn dan weer hersteld. De relatie tussen PS en N-VA is uitstekend en MR en Ecolo kunnen elkaar weer luchten. De betrekkingen tussen de liberalen enerzijds en de SP.A en N-VA anderzijds staan dan weer op een dieptepunt.
Ligt de sleutel voor een Vivaldicoalitie niet nog steeds bij de CD&V, die zich het afgelopen jaar resoluut aan N-VA heeft vastgeklampt?
Devos: Je kan ervan op aan dat sommige partijen opnieuw dromen van een Vivaldiformaat. De vraag is inderdaad wat de CD&V gaat doen. De christendemocraten hebben steeds benadrukt dat PS en N-VA een formatiepoging moesten ondernemen. Nu die mislukt is, zal de partij misschien toch besluiten om mee te stappen in een Vivaldicoalitie. In die zin lijkt dit ietwat op een heruitgave van de onderhandelingen in 2010 toen alle formules getest zijn en de N-VA uiteindelijk in de oppositie is beland. Maar – zoals ik reeds zei – valt het af te wachten welke richting de Open VLD nu eigenlijk uit wil. Kan de partij zich werkelijk verzoenen met de sociaaleconomische eisen die de socialisten en de groenen opwerpen? Eisen waar Egbert Lachaert zich keer op keer tegen heeft verzet? Zelfs al mag de partij de premier leveren, dan is dat nog geen evidente opgave.
Bent u er na deze formatiepoging van overtuigd dat N-VA werkelijk mee in de regering wil stappen?
Devos: Op basis van de voor mij bekende inhoud is het onduidelijk waarom de N-VA samen met de PS aan een linkser sociaaleconomisch beleid wilde werken terwijl daar enkel een staatshervorminkje tegenover stond.
Een staatshervorminkje? Volgens sommigen ging het om ‘de voorkamer van het confederalisme’.
Devos: Wat er op tafel lag, stelde eigenlijk niet veel voor. Het is he-le-maal niet de confederale omslag waar de Vlaams-nationalisten op mikken. De N-VA had gezworen om nooit nog de klassieke staatshervormingsformule te bewandelen, terwijl dat net hetgeen is wat men nu heeft geprobeerd. Bovendien ging het om een intentieverklaring tot staatshervorming, maar garanties heeft de partij na nieuwe verkiezingen helemaal niet. Regeringsdeelname betekende voor N-VA vooral dat ze niet aan de zijde van het Vlaams Belang in de oppositie zou belanden. Ze kon haar uitstap uit de regering-Michel goedmaken en tonen dat ze zich weldegelijk verantwoordelijk kan opstellen.
Hoe moet het nu verder?
Devos: Ik ga ervan uit dat de koning het ontslag van Magnette en De Wever zal aanvaarden. Verder is het koffiedik kijken. Zolang er geen meerderheid is, kan het parlement ook geen nieuwe verkiezingen in het leven roepen. Het valt af te wachten of premier Sophie Wilmès (MR) het vertrouwen zal vragen aan de parlement, want ze is daar grondwettelijk niet toe verplicht. Doet ze dat toch en verliest ze, dan gaat haar regering simpelweg in lopende zaken. De formatie zal met andere woorden gewoon verder kabbelen. Zolang er geen volwaardige regering is, blijven we rondjes draaien. Er is geen alternatief. Er is geen meerderheid, enkel voor stilstand.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
