Ruim 43 procent van de Walen denkt beter af te zijn met één sterke leider dan met de democratie. ‘Ze hebben het gevoel dat de Vlamingen toch alles beslissen’, zegt politoloog Pierre Verjans (Université de Liège).
Bye-Bye, la démocratie? is de provocerende titel van een groot journalistiek project dat deze week loopt op de platformen van de Franstalige openbare omroep RTBF. Alles draait rond het groeiende antidemocratische sentiment in ons land. Uit een peiling die de RTBF liet uitvoeren, blijkt dat de meerderheid van de Belgen (56,7 procent) vindt dat ons huidige democratische bestel slecht functioneert. Voor 24 procent van de Belgen mag de democratie zelfs op de schop en worden vervangen door ‘un bon Poetin’ of een andere despoot.
Van mensen die balanceren tussen woede en onmacht kun je niet verwachten dat ze de democratie een warm hart toedragen.
Het vertrouwen in de democratie is in geen enkele Belgische regio hoog, maar volgens de enquête staat het vooral in Wallonië op een laag pitje. Op de vraag of we alle politieke macht beter zouden concentreren in de handen van één sterke leider, antwoordt 43 procent van de Walen positief, tegenover ongeveer 35 procent van de Vlamingen en 32 procent van de Brusselaars.
Een mogelijke verklaring daarvoor, denkt politoloog Pierre Verjans (Université de Liège), is dat de Walen, door de culturele verwantschap en de invloed van Franse media, opkijken naar het Franse presidentiële systeem met een staatshoofd dat ruime politieke macht heeft. Zo lijkt het toch, want in de praktijk wordt zijn macht door checks-and-balances ingeperkt.
Wat volgens Verjans ook een rol speelt, is het feit dat veel Walen sinds de jaren 1990 het gevoel hebben dat, op welke partij ze ook stemmen, uiteindelijk de Vlamingen beslissen. ‘Kijk naar de bevoegdheidsverdeling binnen de Vivaldi-coalitie. Vrijwel alle belangrijke portefeuilles zitten bij Vlamingen. Dat was ook zo in de voorgaande regeringen.’ Verjans is uiteraard niet blind voor de ironie dat in Vlaanderen precies het omgekeerde sentiment heerst: ‘Zowel Vlamingen als Walen voelen zich binnen België in de minderheid’, lacht hij.
Verder blijkt uit de enquête alweer een sterke correlatie tussen ongenoegen enerzijds en opleidingsniveau en sociaal-economische situatie anderzijds. ‘Hogeropgeleiden halen veel meer uit het systeem en zullen het dus minder negatief beoordelen dan wie al sinds zijn schooljaren het gevoel heeft uitgesloten te zijn’, aldus Verjans. ‘In Wallonië ligt de levensstandaard bovendien een stuk lager dan in Vlaanderen. De armoede is er extremer. Hoe extreem, dat zagen we na de recente overstromingen op tv. Ook veel Walen wisten niet wat ze zagen. In de ondergelopen wijken stonden arbeidershuizen van meer dan honderd jaar oud, waar mensen in bittere armoede leefden. Maar van al die mensen die uit de boot vallen, weinig politieke vorming hebben en constant balanceren tussen woede en onmacht, kun je niet verwachten dat ze de democratie een warm hart toedragen.’
