Burgemeester Wervik verdient een GAS-blaam

‘Zolang de burgemeester inzake GAS-boetes het mooie weer maakt, zal het altijd willekeur en misbruik blijven regenen. Noch de wet, noch het uitvoeringsbesluit verleent immers enige waarborg van onafhankelijkheid aan de GAS-sanctionerend ambtenaar. Het Wervikse GAS-dossier, maakt dit op brutale wijze duidelijk’, stelt justitiewatcher Jan Nolf.

In tabakstad Wervik wordt het steeds moeilijk fictieve kolder van tragikomiek te onderscheiden. De blog van de Bierbode had het in 2012 al over Franse hangjongeren die een GAS-boete kregen om de pui van het stadhuis croissants te smullen. Daarna was er in 2012 sprake van GAS-boete voor kritische vragen in de gemeenteraad. In een eerste reactie wordt het dan weer schateren wanneer de lokale pers meldt dat burgemeester Youro Casier (SP.A) op 1 april 2014 vier oppositieleden met een GAS-boete bedreigt.

Niets is echter minder waar, want deze week bevestigde de lokale GAS-sanctionerend ambtenaar Philippe Verraes – in het gewone leven stadssecretaris – dat “de oppositieleden thans een schrijven ontvangen hebben waardoor ze in de mogelijkheid gesteld worden om hun verdediging op te stellen”. En inderdaad: daags daarvoor was de GAS-brief in vier brievenbussen gevallen, weliswaar gedateerd 30 april.

Of die week vertraging aan lokale omleidingen te wijten is, weten we niet maar die waren op 1 april inderdaad de inzet van een ludieke actie van oppositiepartij Positief Project. PP wou die dag de verkeerschaos aanklagen die in Wervik ontstaan was wegens slechte aanduidingen bij wegwerkzaamheden en het niet of te laat waarschuwen van inwoners wiens straat werd afgezet en opengebroken. PP gaf in de termen van een eigen pamflet aan de meerderheid “een koekje van eigen deeg” door bij de start van de gemeenteraad voor het stadhuis rood-witte linten en een kruiwagen te plaatsen. Het pamflet sloot af met: “Wij excuseren ons alvast voor het ongemak. Zo vriendelijk zijn we wel ! Tot de volgende ergerniswerken !”.

De rest van het verhaal is te vinden in een politiedossier van 15 bladzijden. Daarin melden de agenten (op dat ogenblik in Ieper op dienst) om 19.29 uur opgeroepen te zijn wegens belemmering van de toegang tot de gemeenteraad. Om 19.29 uur zijn ze ter plaatse na een rit “met spoed” (wat op de inzet van prioritair zwaailicht wijst), maar er is niets meer waar te nemen behalve een boze burgemeester.

Die meldt dat het lint en de kruiwagen inderdaad door de oppositieleden opgeruimd werden en hijzelf over geen foto’s beschikt maar “via de sociale media en de pers zullen deze zaken blijkbaar wel kenbaar gemaakt worden. De burgemeester wenst het hier niet bij te laten”. Opdracht volgt om proces-verbaal op te maken, waarna de agenten overgaan tot een onderzoek van de beelden van de bewakingscamera’s van de stad.

Op de beelden van de Wervikse Big Brother blijkt inderdaad te zien hoe “op 1 april omstreeks 19.14 uur (…) een rood-wit afbakeningslint gespannen wordt door een man met een geruit hemd en trui over de schouders” en een andere man “met een fluohesje”. Daarna wordt “een kruiwagen neergezet door een andere man met een fluohesje” en de linten worden kris-kras heen en weer gespannen”. Om 19.17 uur plaatst – steeds volgens het politieverslag van de camerabeelden een vierde medeplichtige een verkeersbord C31b (verboden rechts af te slaan). Ondertussen komen de gemeenteraadsleden aan het stadhuis toe: “zij kruipen, hurken onder of stappen over de linten om aan de toegangsdeur te geraken. Sommigen worden door anderen (of actievoerders) geholpen, die bv. de linten omhoog heffen” en een folder afgeven “waarin het doel van de actie ludiek wordt weergegeven met de aanzet ‘ook op 1 april’)”.

De verbalisanten noteren dat tussen 19.33 en 19.35 uur de linten, het bord en de kruiwagen terug weggenomen worden en “er geen schade aangericht werd”.

De vier “verdachten” worden geïdentificeerd (een van oppositiepartij PP, en een van CD&V). Merkwaardig: ze worden door de politie niet ondervraagd. Het politiedossier bestaat verder uit outprints van de camerabeelden en een folder van de actie.

Het proces-verbaal vermeldt als GAS-overtreding (maximum 250 euro):”zij die buiten noodzaak of zonder verlof van de bevoegde overheid straten, pleiten, of enig ander deel van de openbare weg belemmeren, steigers of om het even welke andere voorwerpen achterlaten, hetzij door er uitgravingen te doen”.

De burgemeester liet in een persbericht weten dat “ludiek of niet, het reglement dient te allen tijde nageleefd te worden, op 1 april of eender welke andere dag (…). Ik ben er mij van bewust dat er zal gepoogd worden om dit te banaliseren en zo nodig te ridiculiseren (…) Maar ik vraag mij af wat voor een politicus het meest geloofwaardig is: zijn populariteit of zijn geloofwaardigheid ? Ik probeer enkel mijn job te doen en mijn verantwoordelijkheid te nemen. (…) Iedere inwoner van onze stad is gelijk voor de wet”.

Dat de GAS-wetgeving zou inzakken als een pudding door de eigen ridicule die iedere dag opnieuw blijkt, werd door uw #justitiewatcher voorspeld voor de verstrengde wet verleden jaar toch gestemd raakte.

In een juridische analyse in De Juristenkrant van 22 februari 2012 schreef de Antwerpse advocate Edith Flamand (van Progress Lawyers Network) al dat “het stedelijk beleid tegen actiegroepen ook een hoog ‘David tegen Goliath’-gehalte heeft”. Zij wijst terecht op de Europese rechtspraak die het belang erkent van “kleine en informele campagnegroepen die hun ideeën over thema’s van algemeen belang, zoals gezondheid en milieu kunnen verspreiden”.

Na Groot-Brittannië (in de zaak Steel & Morris) riskeert nu ook België veroordelingen wegens schending van de vrije meningsuiting.

Dat het nog niet zover kwam, is enkel te verklaren door de vernietiging van dergelijk intimiderende GAS-boetes door de politierechtbanken, zoals de politierechtbank van Brussel op 7 januari 2014 (zie daarover Knack.be voor het ontplooien van de Vlaamse vlag op 21 juli)

Ook in louter technische reglementen (zoals opgelegde huisnummerbordjes) oordelen politierechters dat een louter materiële inbreuk op een politiereglement geen GAS-boete rechtvaardigt als er niet daadwerkelijk van overlast sprake is (zie daarover Knack.be van 18 april)

Na alle beloften van ‘gezond verstand’ door alle partijen die de GAS-wet stemden – en minister Milquet zelf in haar omzendbrief van 23 december jl. is het fundamenteel probleem duidelijk.

Zoals ook in het pijnlijk advies van de Raad van State bij de GAS-wet opgemerkt, zal het altijd willekeur en misbruik blijven regenen zolang de burgemeester in GAS het politieke mooie weer maakt. Noch de wet, noch het uitvoeringsbesluit verleent immers enige waarborg van onafhankelijkheid aan de GAS-sanctionerend ambtenaar.

Zelden werd dit brutaler bewezen dan in dit Wervikse GAS-dossier, maar maandag start voor de politierechtbank in Genk het GAS-beroep van PVDA-militanten tegen hun GAS-boete voor het uitdelen van flyers bij een actie voor Ford Genk.

Misschien moeten burgers tegen GAS als pestbelasting niet alleen in de verdediging, maar eindelijk ook in de aanval gaan.

Dat kan door in dergelijke procedures voor de politierechter (die de burger zelf moet opstarten en bekostigen) bovenop de gerechtskosten ook schadevergoedingen te vorderen wegens ’tergend en roekeloos verweer’ van de betrokken gemeente (art 563 Gerechtelijk Wetboek).

Een andere denkpiste is de disciplinaire weg: burgemeesters en ambtenaren die GAS misbruiken verdienen een blaam. In een rechtstaat staat niemand boven de wet.Het gaat daarenboven om misbruik van gemeenschapsgeld want dergelijke inzet van politiediensten en ambtenaren is pure verspilling.

Een derde weg is strafrechtelijk: recent oordeelde het Hof van Cassatie dat ‘stalking’ ook kan bestaan uit één enkel incident. Stalking betreft gedraging waarvan de betrokken persoon weet of moet weten dat het de rust van het slachtoffer ernstig zou verstoren (art 442 bis Strafwetboek).

Zelfs als de GAS-ambtenaar naderhand door het verweer van de aangeschreven burgers besluit geen boete op te leggen, betekent het opstarten van de GAS-procedure in bepaalde gevallen op zich al een manifeste fout. De verantwoordelijken of feitelijke opdrachtgevers daarvoor sanctioneren is op korte termijn kennelijk de enige methode om het misbruik van de GAScowboys een halt toe te roepen.

Tot slot: de Wervikse gemeentesecretaris had zijn GAS-procedure niet beter kunnen timen: net dit weekend voeren Vlaamse jongeren actie onder het motto ‘Last van GAS’, met als toemaatje de hilarische video van de Raaskalderij.