”Brussels Metropolitan Police’: het ei van Columbus, of gewoon een Belgische koterij?’

De fusie van de Brusselse politiezones, dat kan met een Vlaamse vingerknip. Maar de sterkste aller grendels, die zit in het hoofd van de Vlaamse politici. In plaats van hun democratische meerderheid te gebruiken, laten ze liever politieke ballonnetjes op, stellen Veerle Wouters en Hendrik Vuye.

Er zijn veel kansen gemist om de Brusselse politiezones te fuseren. Bij de oprichting van de Brusselse agglomeratie (1971). In 1988-’89 bij de oprichting van het gewest. In 1998 bij de politiehervorming. In 2011-’14 bij de zesde staatshervorming. Recent nog bij de voorstelling van het verslag van de Commissie-aanslagen. Het rapport pleit algemeen voor het vrijwillig fuseren van politiezones, maar ontwijkt de hete brij van de zes Brusselse zones.

Juridisch is het vrij makkelijk om de zes zones te fuseren. Maar men is mist aan het spuien, heel veel mist. De woordvoerder van minister Jan Jambon (N-VA) tweet bijvoorbeeld: ‘dat @JanJambon de fusie met één pennentrek via KB kan regelen, is complete fictie. Zo’n KB zou moeten goedgekeurd worden door de zes zones en dus door de burgemeesters’.

https://twitter.com/OVanRaemdonck/status/933643080674181122O. Van Raemdonckhttps://twitter.com/OVanRaemdonck

Voor alle duidelijkheid: dat @JanJambon de fusie met 1 pennentrek via KB kan regelen, is complete fictie. Zo’n KB zou moeten goedgekeurd worden door de 6 zones en dus door de burgemeesters. En nog eens: zoiets van bovenaf opleggen zonder draagvlak is totaal onverantwoord. @jshln https://t.co/vxXejtech2

— O. Van Raemdonck (@OVanRaemdonck) November 23, 2017

Dit is een prachtvoorbeeld van een #faketweet. In de wet staat iets anders: de burgemeesters hebben adviesbevoegdheid. De verdeling van de politiezones gebeurt bij een in ministerraad overlegd KB op voordracht van de ministers van Binnenlandse Zaken en Justitie.

Een andere juridische techniek om de fusie te verwezenlijken is het inschrijven van een eengemaakte Brusselse politiezone in de wet tot organisatie van een geïntegreerde politiedienst. Sp.a en V&W hebben zo’n wetsvoorstel ingediend in de Kamer. Indien de politieke wil er is, kan dat gestemd worden.

Er is ook nog een derde weg. Politiezones kunnen vrijwillig samensmelten. Dat de Franstalige Brusselse burgemeesters dit pad niet gaan bewandelen, weet iedereen.

Communicatie en perceptie

In het Brusselse Hoofdstedelijk Parlement roepen alle Vlaamse partijen om ter hardst dat de zes politiezones moeten gefuseerd worden. Ze zijn het roerend eens, over de grenzen van meerderheid en oppositie heen. N-VA dient er zelfs een voorstel van resolutie in. Er is maar één probleem: niet het Brusselse Hoofdstedelijk Gewest, maar de federale overheid is bevoegd. Luid toeteren te Brussel help ons geen stap vooruit, maar het helpt de partijprofilering.

Brussels Parlementslid Els Ampe (Open VLD) maakt het in De afspraak vrij bont waar ze over de fusie stelt: ‘Waar wachten we op?’. Het antwoord is eenvoudig: we wachten op de regering-Michel en dus ook op Open VLD.

In de federale Kamer blijft het echter stil bij de partijen van de regering-Michel. Alleen CD&V stelt er openlijk voor de fusie te zijn. De vorige legislatuur was het wel even anders. Toen zijn voorstellen tot fusie ingediend of medeondertekend door SP.A, N-VA, Open VLD en CD&V. Maar dat was de vorige legislatuur.

De spindoctors aan het werk

Eerste gouden regel van de politieke communicatie: spreek alleen over je eigen partij en schuw een leugentje om bestwil niet. Wanneer men aan Els Ampe (Open VLD) in De afspraak vraagt of Open VLD al enig initiatief heeft genomen verwijst ze naar een wetsvoorstel van Vincent Van Quickenborne. Neen hoor, Vincent Van Quickenborne heeft deze legislatuur en zelfs vorige legislatuur (2010-’14) geen wetsvoorstel ingediend. Maar niemand heeft Ampe tegengesproken.

Tweede gouden regel: laat je communicatie langzaam schuiven. Niemand heeft al meer persberichten de wereld ingestuurd over de fusie van de politiezones dan N-VA-fractieleider in het Brusselse Parlement Johan Van den Driessche. In mei 2016 tweet hij zelfs: ‘Niet-fusie van politiezones = schuldig verzuim’. Wanneer zijn partijgenoot minister van Binnenlandse Zaken Jambon naar aanleiding van de recente rellen onder druk komt te staan, gaat de communicatie van Van den Driessche aan het schuiven. Eerst stelt hij dat zijn partij niet in een volgende Brusselse regering stapt zonder fusie van de zes politiezones. Hij haalt het dossier weg van het federale niveau – en dus weg van Jambon – om het te plaatsen op het niet-bevoegde Brusselse niveau. Een ventiel-techniek om de druk federaal te verminderen. Wanneer dit niet lukt, wijzigt de strategie opnieuw. Nu argumenteert de fractieleider: ‘Een politiefusie moet gedragen zijn, het heeft dus geen zin om die nu federaal op te leggen’. Visie die minister Jambon gretig herhaalt in de Kamer. Wij zijn intussen mijlenver verwijderd van het ‘schuldig verzuim’.

Derde gouden regel: blokkeer een dossier door te doen alsof je hevig voorstander bent. De politieke vriendschap tussen Guy Vanhengel (Open VLD) en Rudi Vervoort (PS) is alom gekend. Te Evere staan ze bij de gemeenteraadsverkiezingen zelfs op dezelfde lijst. Ja, PS en Open VLD samen, dat kan blijkbaar. Vanhengel is vice-minister-president in de Brusselse regering-Vervoort. Ongemerkt schiet Vanhengel zijn politieke vriend Vervoort ter hulp. Hij stelt: ‘… dat er een eenheid van het Brussels Gewest en misschien daarbuiten – denk aan Vilvoorde of Zaventem – moet komen, is duidelijk’.

Door er plots Vilvoorde en Zaventem bij te betrekken tilt Vanhengel het dossier over de taalgrens. Vanhengel legt de hete aardappel in het bord van de Vlamingen. Dit is exact hetzelfde als wat Didier Reynders (MR) doet in 2010 om de fusie af te houden. Reynders verdedigt ‘een Brusselse politiezone die bijvoorbeeld tot in Kraainem loopt’. Reynders steekt niet onder stoelen of banken dat dit een slinkse manier is om het Brusselse Hoofdstedelijk Gewest uit te breiden. Reynders en Vanhengel weten dat dit een ‘no passaran’ is voor de Vlaamse partijen.

Zevende Brusselse politiekorps

In De Morgen van vorige vrijdag pleit Patrick Dewael (Open VLD) voor een ‘Brussels Metropolitan Police’, een korps dat rechtstreeks onder de Brusselse minister-president valt. CD&V en N-VA reageren positief, evenals enkele experts. Sommigen spreken zelfs over het ei van Columbus. Maar is dit wel zo?

Het voorstel-Dewael laat de zes politiezones bestaan en ze blijven autonoom. Daarnaast richt hij een zevende politiezone op: de metropolitaanse. Nog een kotje bijbouwen, dat is wel heel Belgisch.

In het voorstel-Dewael blijven de burgemeesters het gezag voeren ‘voor de concrete actie op het terrein’. Maar wat is dan het verschil met nu? Sedert de zesde staatshervorming (2011-’14) heeft de Brusselse minister-president de bevoegdheden die elders door de provinciegouverneurs worden uitgeoefend. Deze bevoegdheden omvatten het handhaven van de openbare orde. Het gaat volgens de parlementaire debatten om een subsidiaire bevoegdheid, net als in het voorstel-Dewael, namelijk wanneer de gemeenten hun verantwoordelijkheid niet nakomen, wanneer de verstoring van de openbare orde zich uitstrekt over het grondgebied van verscheidene gemeenten of, wanneer, het algemeen belang het vereist.

Het enige nieuwe aan het voorstel-Dewael is de Brussels Metropolitan Police. Maar heeft de minister-president dit korps nodig? Is het nuttig nog een kotje bij te bouwen? Helemaal niet, want de Brusselse minister-president kan voor de uitoefening van zijn bevoegdheid beroep doen op de federale politie. Zo staat het nu in de wet. Waarom dan een zevende Brusselse politiekorps oprichten?

De Brussels Metropolitan Police brengt geen zoden aan de dijk. Maar als politiek ballonnetje is het heel goed geslaagd.

Jan Segers schrijft in Het Laatste Nieuws een striemend editoriaal onder de titel ‘N-VA, redder des vaderlands’. Zowat alle Vlaamse partijen zijn gewonnen voor één grote Brusselse politiezone. Alle Franstalige partijen zijn tegen. Om Brussel te dwingen tot een fusie volstaat een meerderheid van Vlamingen. Maar, schrijft Segers, dat wil N-VA niet, verveld als ze is tot een onderdeel van het Belgisch compromis. Inderdaad, maar dat geldt ook voor andere Vlaamse partijen. Vlamingen klagen over de Grendelgrondwet, maar de sterkste grendel, die zit in de kop van de Vlaamse politici. We zijn weer eens, naar de woorden van Lode Claes, een afwezige meerderheid.