Broer Julian Assange: ‘Hij wordt voor onze ogen traag vermoord’

De uitlevering van Julian Assange aan de VS lijkt onomkeerbaar, maar zijn halfbroer Gabriel Shipton blijft hopen. ‘De Australische premier is een van de enigen die nog iets voor Julian kunnen betekenen’, vertelt hij aan Knack.

Na jarenlang juridisch gebakkelei wacht Julian Assange, de Australische oprichter van het klokkenluidersplatform WikiLeaks, op zijn uitlevering aan de Verenigde Staten. Assange wordt in de VS verdacht van het lekken van geheime documenten over de oorlogen in Irak en Afghanistan. Daarmee zou hij verantwoordelijk zijn voor de dood van informanten van het Amerikaanse leger. Assange riskeert 175 jaar cel. Knack sprak met zijn halfbroer, Gabriel Shipton.

De laatste drempel voor een uitlevering aan de VS was de handtekening van de Britse buitenlandminister Priti Patel. Zij tekende op basis van een verdrag uit 2003. Hoe zit dat in elkaar?

Gabriel Shipton: Dat uitleveringsverdrag ontstond in de nasleep van de aanslagen op New York en Washington op 11 september 2001. Het moest het makkelijker maken om terroristen uit te leveren tussen het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten. Maar de voorbije jaren zag je dat het verdrag ook toegepast wordt om zakenlui, bankdirecteurs en nu ook uitgevers zoals Julian Assange uit te leveren aan de VS.

Het is natuurlijk een onevenwichtig akkoord: het wordt niet toegepast voor Amerikanen die misdaden in het Verenigd Koninkrijk hebben gepleegd. Neem nu de Amerikaanse Anne Sacoolas, die in 2019 de jonge Britse motorrijder Harry Dunn doodreed in Engeland. Ze vluchtte naar de VS, en de Amerikanen willen haar niet uitleveren aan het VK. (Sacoolas, echtgenote van een CIA-agent, bekende de feiten maar vluchtte naar de VS. De Amerikaanse ambassade roept diplomatieke onschendbaarheid in, wat van Britse kant wordt aangevochten, nvdr)

Vanuit zijn standpunt bekeken dreigt uw broer 175 jaar gevangenisstraf te krijgen omdat hij video’s en audiomateriaal van Amerikaanse oorlogsmisdaden in Irak heeft verspreid.

Shipton: Het is een schande. Vooral als je weet dat geen enkele betrokkene die in de duizenden documenten die Julian heeft vrijgegeven, veroordeeld werd. Het is nochtans duidelijk dat er oorlogsmisdaden, martelingen en corruptie hebben plaatsgevonden, maar niemand is daarvoor veroordeeld. Dat moet ons toch aan het denken zetten: wil je leven in een wereld waarin een boodschapper wordt vervolgd en daders geen enkele straf krijgen? Voor de meeste mensen is het een simpele vraag zonder veel ethische dilemma’s.

‘Wil je leven in een wereld waarin een boodschapper wordt vervolgd en daders geen enkele straf krijgen?’

Baltasar Garzon, een van de advocaten van Julian Assange, klaagt erover dat de verdediging nog altijd de details van de aanklacht niet kent. Hebben zij dan het volledige dossier niet?

Shipton: Deze zaak zit vol juridische onregelmatigheden. Julian zit ondertussen al drie jaar opgesloten in een zwaarbewaakte gevangenis in Londen, terwijl er geen enkele straf is uitgesproken. Mensen gaan er al snel van uit dat Julian een rechtvaardig proces zal krijgen, louter omdat er juridische procedures worden gevolgd. Ze denken ook dat hij de kans zal krijgen om zijn onschuld te bewijzen. Dat is dus niet zo.

Zweden, het Verenigd Koninkrijk en de Europese Unie hebben allemaal bijgedragen aan de vervolging van Julian. Daardoor zit hij al twaalf jaar vast en moet hij psychologische marteling ondergaan, waarbij al zijn rechten worden ontnomen.

‘Het mag duidelijk zijn: de VS willen met Julian een voorbeeld stellen.’

Het mag duidelijk zijn: de VS willen met Julian een voorbeeld stellen. Ze willen andere journalisten en uitgevers waarschuwen: wie de misdaden van het machtigste leger ter wereld of van de CIA blootlegt, heeft geen rechten meer.

In tegenstelling tot president Donald Trump noemt huidig president Joe Biden de persvrijheid een pijler van de democratie. Maar ook hij lijkt niet geneigd tussenbeide te komen.

Shipton: Biden en zijn administratie zwaaien graag met de persvrijheid, en tegelijk houden ze een journalist vast in een zwaarbewaakte Britse gevangenis. Gelukkig krijgen ze steeds meer kritiek. Van China, maar ook president Lopez Obrador van Mexico en Gustavo Petro, vanaf augustus de nieuwe president van Colombia, spreken Biden erop aan. Het is de hoogste tijd dat Biden en zijn buitenlandminister Antony Blinken de aanklachten tegen Julian intrekken. Hoe langer het onrecht duurt, hoe meer tegenkanting ze zullen krijgen van andere regeringsleiders.

Nils Melzer, gewezen VN-rapporteur over martelingen, bevestigde dat Assange het slachtoffer is van marteling. Wat deed dat met u?

Shipton: Melzer kwam tot die conclusie op basis van rapporten van verschillende artsen, die hebben vastgesteld dat Julian lijdt onder de gevolgen van psychologische marteling. In oktober had Julian nog een kleine beroerte gehad – stel je voor, mijn broer is nog maar 50 jaar. (stil) De laatste jaren heb ik Julian alleen maar achteruit zien gaan. Ik keek op naar mijn oudste broer. Mentaal was hij ijzersterk, maar nu lijdt hij ontzettend onder de situatie. Eerlijk, het lijkt alsof ze mijn broer traag vermoorden voor onze ogen. Het is erger dan alleen maar psychologische marteling.

‘Zijn huwelijk in de gevangenis was hartverwarmend. En tegelijk hartverscheurend.’

Hoe komt het dat de Australische overheid niet méér inspanningen doet voor uw broer?

Shipton: De Australische premier zou Biden officieel moeten om de aanklachten te laten vallen, en hem moeten overbrengen naar Australië. Daar is in Australië een draagvlak voor: eind vorig jaar hield een nationale krant een enquête over steun aan Julian. 71 procent was voor Julian. Misschien is de Australische eerste minister nog een van de weinigen die iets voor hem kunnen betekenen.

Tot slot: uw broer is in de Londense gevangenis getrouwd met Stella Morris, met wie hij twee kinderen heeft. Wat betekende dat voor de familie?

Shipton: Het was een heel bijzonder moment voor ons. U begrijpt dat wij haast geen gewone familiemomenten kunnen meemaken. Het is ongelooflijk dat mijn broer in Stella een soort revolutionaire liefde heeft gevonden. Het leven zit vol verrassingen. Zelfs in tijden van vervolging is de mens in staat liefde te vinden en een gezin te stichten. Zijn huwelijk was hartverwarmend. En tegelijk hartverscheurend.