‘Brieven en pakjes tot aan de voordeur? Stuur de brievenbus richting museum’

‘In ons land lijkt het een fundamenteel mensenrecht om brieven en pakjes tot aan je voordeur geleverd te krijgen’, schrijft sociaal ondernemer Pieter De Gryse. ‘Waarom eigenlijk?’ Bij het begin van de solden lanceert hij een nieuw concept: de wijkkast.

Wie al eens folders bedeelde in alle bussen van de wijk, kent het gevoel. Je stapt een appartementsblok binnen en denkt: ‘Goh, allemaal postbussen vlakbij elkaar. Lekker handig, lekker efficiënt!’ Waarop je in geen tijd tig folders gebust krijgt.

In Zweden, de Verenigde Staten of Canada zie je vaak gegroepeerde postbussen aan het begin van een straat of een wijk. Het bespaart de postbode een hoop gerij en voor de meeste inwoners is het een kleine moeite om de post op te pikken.

Niet zo in ons land, waar het een fundamenteel mensenrecht lijkt om brieven en pakjes tot aan je voordeur geleverd te krijgen. Waarom eigenlijk? Het kost ons handenvol geld, als belastingbetaler en als klant van Bpost. Of denkt u echt dat een webshop de prijs van de levering niet doorrekent in de prijs van het product?

Het kost een pak overlast in onze straten: (bestel)wagens van postbedrijven stoten vuile lucht uit, maken lawaai, nemen ruimte in, staan mee in de file, … Straks verstoren die camionettes zelfs onze zondagsrust.

Deze waanzinnige situatie kende de voorbije weken ongekende pieken. ‘Pakjestsunami’, kopten de media. Nu de solden beginnen komt er ook hier wellicht een ’tweede golf’. Hoe lang gaan we hier nog mee door en is er geen alternatief mogelijk?

Moeten we er echt alles uitpersen om die brieven en pakjes tot aan elke voordeur te krijgen: mensen op onmogelijke uren laten werken, ze harder laten werken, méér transportmiddelen inzetten, …? Kunnen we niet het systeem zelf (disruptief) gaan omdenken?

Hier komt de ‘wijkkast’

Enkele jaren geleden werkte ik een idee uit dat ik aan een aantal lokale besturen voorlegde. Ze reageerden geïnteresseerd, maar zagen de noodzaak niet. Misschien is het momentum gekomen.

Zou het niet mogelijk zijn om in elke wijk een publieke ‘wijkkast’ te plaatsen? Elke burger heeft er recht op, op maximum 500 meter van haar of zijn deur. Denk aan de pakjesautomaten van Bpost, maar dan in veel grotere aantallen en als publieke voorziening: alle post- en koerierbedrijven, handelaars en burgers hebben er toegang toe. Ze bestaan uit brievenbussen en uit lockers voor pakjes.

De kasten worden voorzien door de (lokale) overheid. Net zoals onze overheid zorgt voor straatverlichting, voor riolen en voor publiek groen. Een wijkkast als essentiële publieke nutsvoorziening in tijden van oprukkende e-commerce.

Natuurlijk zal dit een pak geld kosten. Net zoals de levering tot aan onze voordeur een pak geld kost. De overheid zal ook een pak geld besparen en wij zullen er allemaal gezonder van worden. Laat de koerierbedrijven en de webshops mee betalen. Ondersteun de lokale handelaars, geef hen gratis toegang tot de kast. Een goed georganiseerde lokale handelaar belevert de wijkkasten zelf. Weg tussenpersoon, tel uit je winst. En laat de burger die haar pakje per se nog thuis geleverd wil zien, daarvoor extra betalen.

Postdiensten kunnen enorme efficiëntiewinsten boeken en zich veel beter organiseren. De kast is 24/7 bereikbaar. Geen gedoe meer met nodeloze stops, wachten bij het aanbellen en briefjes achterlaten. De last mile schaffen we gewoon af.

Samen aankopen

Laat ons alvast beginnen in dichtbevolkte stadswijken. Als het een succes blijkt, kunnen we uitbreiden naar meer dunbevolkte gebieden. De wijkkast zal zorgen voor leven in de wijk, we zullen er onze buren tegenkomen, en het levert een bonus op onze stappenteller. Zo komen we nog eens buiten, nu we steeds vaker thuiswerken. Voor buren die niet goed te been zijn, loop ik als goede buur naar de kast. Goedkope koerierdienst, met een praatje als fijne extra.

Bovendien kunnen we de wijkkasten extra functies geven. Gereedschapsbibliotheken zijn in opmars, wijkcomités kunnen de kast gebruiken om de uitleen of het delen van gereedschap te organiseren. Buren kunnen een dure machine samen aankopen en via de kast met elkaar delen. De wijkkast als deelkast. Een vriendin wil iets komen oppikken of achterlaten maar je kan onmogelijk thuis zijn? Wissel het uit via de kast.

Een stevige antidiefstal garantie, fysiek én digitaal, is natuurlijk nodig. Die systemen bestaan. De Bpost-pakjesautomaten en tal van buitenlandse voorbeelden bewijzen het. Een app die de deuren van de kast opent en sluit en de communicatie organiseert, is in deze tijden van oprukkende digitalisering binnen handbereik.

Elk stadsbestuur wil graag smart city zijn. De brievenbus in onze voordeur is stupid city. Net als de hooiruif en de schoenschraper mag de brievenbus richting museum. Tijd voor de bus van de toekomst, tijd voor de wijkkast.

Pieter De Gryse is sociaal ondernemer en directeur van de Groep Weerwerk. Hij schrijft in eigen naam.