Brief aan mijn sheriff: uw voorlopig GAS-contract

Nadat het parlement de verstrenging van de GAS-boetes goedkeurde, ligt de bal in het kamp van de burgemeesters.

Vanaf vandaag, burgemeester, twijfel ik over uw aanspreektitel. Gisteren immers stemden volksvertegenwoordigers de nieuwe GAS-wet. Nu de kid-versie ervan: voor kinderen tot 14 jaar. In Antwerpen wordt al luidop aan de volgende editie gewerkt: tot 12 jaar. Uw sheriff-ster lonkt: iets voor een nieuwe aflevering van Suske en Wiske in ‘De Texas rakkers’, maar minder leuk.

Misschien loopt het wel niet zo’n vaart. Als 15 senatoren een minimum aan moed en fatsoen hebben voor een ‘evocatie’ zal de Senaat net nog voor haar eigen afschaffing, dapper de geschiedenis van een andere afschaffing kunnen schrijven: GAS-handen af van kinderen. Als daar in die pluche zetels, rood van schaamte geen durf voor gevonden wordt, moet ons Grondwettelijk Hof dan maar herlezen wat het al in 2006 over de vorige GAS-grens besliste: “tot hier en niet verder” leek het wel.

Toch stel ik hoop op U, burgemeester, want u hebt het laatste woord. GAS bestaat, en zal nog een tijdje meegaan. GAS werd ondertussen zélf een vreemde vorm van overlast: niet op straat, maar in de rechtstaat. Vertrouwen kan niet zonder duidelijkheid. Ik vraag van u nu duidelijkheid. Geen wazige wishy-washy uitleg, geen enerzijds en anderzijds, geen NIMBY-omwegverhaal en geen excuses.

Ik vraag van u klare taal: vink in de 10 punten hierna aan waar uzelf als burgemeester niet en wel voor staat.

U weet me wonen: stuur me dit ‘voorlopig GAS-contract’ terug, geldig tot 2014.

U garandeert als burgemeester GEEN:

1. kid-GAS: Geen toepassing van een verlaagde leeftijdgrens onder de nu bestaande limiet van 16 jaar. Die grens kwam er destijds niet toevallig: de leeftijd om voor gewone rechtbanken opgeroepen te worden. De verlaging nu tot minder dan 15 jaar (minimumleeftijd jobstudent) kwam er niet na een minimum aan wetenschappelijk onderzoek maar puur op bekrompen buikgevoel af. Tot ontsteltenis van de beide Kinderrechtencommissarissen en honderden verenigingen van het middenveld met hen. Zo hoort het niet: kinderen zijn belangrijk.

2. lach-GAS: Geen betutteling, geen verkleutering en geen zure humeurboetes. Jongeren mogen jong zijn: het is hun verdomde recht. Maak ze niet oud en bitter voor hun tijd. Met de inventaris die nu bestaat kunnen we enkel lachen, omdat we niet willen huilen. Straks moeten we op straffe van GAS nog ‘stil’ zijn op straat. En later nog eens GAS erbovenop als we niet ‘dank u’ zeggen en met twee woorden spreken. Het wordt niet leuk, het wordt luguber. Stop die draaimolen en haal ons uit dat spookkot.

3. moeial-GAS: Vlaanderen lijdt aan neurasthenie en smetvrees. Een aseptische samenleving waar alles perfect verloopt bestaat niet. Enkel totalitaire staten willen alles regelen en iedereen beheersen. Politieke prikkelbaarheid leidt tot neurotische onverdraagzaamheid voor andere kleuren en klanken. Vlaanderen mag geen groot begijnhof met begrafenismuziek worden. Sluit die GAS-fabriek.

4. traan-GAS: Geen muilkolven van vrije meningsuiting, ook niet via de papieren sluipwegen van uw administratie. GAS mag geen moderne matrak worden, ingezet tegen vreedzame betogers. Anders wordt het de makkelijke variante op het Duitse snelrecht tegen de Genkse Ford-arbeiders. Als ik vandaag anderen monddood laat maken, word ik morgen de volgende. Martin Niemöller was te laat: “Toen kwamen ze mij halen, en was er niemand meer om iets te zeggen”. Jawel, een authentieke #jaren30tweet.

5. euro-GAS: Geen verhoging van de huidige #GAS-tarieven. GAS wordt zo al onevenredig vaak en streng ingezet tegen kansarmen en kwetsbaren. Bereken wat een GAS-boete betekent op het gemiddeld inkomen van wie er mee bestraft wordt. Vergelijk dat met de boetes van megafraudeurs die de Afkoopwet cadeau kregen. GAS verpaupert armen verder: de GAS-kloof bovenop alle andere.

6. dwang-GAS: Geen plaatsverbod en geen werkstraffen, ook niet onder de mom van “bemiddeling, ouderlijke betrokkenheid en gemeenschapsdienst”. Met die Newspeak kan op papier alles verdedigd worden terwijl het buist in de praktijk. Alle vrijheidsbeperkende maatregelen moeten voorbehouden worden aan de gewone rechtbanken, dus ook de jeugdrechtbanken.

7. camera-GAS: Uw robotten bespieden ons thans al te veel. Het zieke 1984 komt er in galop aan: nummerplaatherkenning, gezichtsherkenning, mobiele camera’s en bodycamera’s. De Big Brother – industrie doet dankbaar gouden zaken. U engageert zich nu eindelijk tot een pauze in de camerakoers.

U garandeert integendeel wél:

1. GAS-online: De wet is nu al zo ingewikkeld dat advocaten en rechters er nauwelijks aan uit geraken, laat staan de gewone burger. “Kunt ge niet lezen ?” is geen antwoord, een overheid waardig. Zeg niet dat de burger slim is terwijl u hem dom en zelfonredzaam houdt.

Alle gemeentebesturen moeten een aparte, snel te vinden en te makkelijk lezen FAQ GAS-rubriek op hun website openen, met gebruiksvriendelijke uitleg en kant-en-klare formulieren om bezwaar en beroep aan te tekenen. Het vermoeden van onschuld moet in de theorie en praktijk van het GAS-recht hersteld.

En U doet een geste: laat uw advocaat verzaken aan de rechtsplegingsvergoeding (tarief: €82-€330) extra straf voor wie ongelijk krijgt. Dure justitie creëert onrecht.

2. GAS-exit: GAS kwam er enkel omdat de overheid niet investeerde in nabijheidsjustitie. Voor echte criminaliteit, dus ook de “kleine” criminaliteit is GAS geen oplossing. U pleit dus voor een breed maatschappelijk beleid en wijkwerking, maar ook voor een justitieel beleid. Justitie moet opnieuw dichter bij de burger komen in plaats van steeds verderaf: lokale antennes van politierechtbanken en (jeugd-)parketten, die zetelen in ‘Saturday Courts’. Laat die niet enkel straffen, maar ook verzoenen. Politierechters moeten vooral ook vrederechter zijn.

3. GAS-beleid: Geen steekvlampolitiek meer, geen makkelijke slogans, maar een ‘moratorium’ op nieuwe GAS-wetgeving. Een time-out om na te denken en er een breed debat over te aanvaarden. Tijd om een positief beleid op te bouwen in plaats van punitieve plannen. Als u zelf in de Senaat zetelt, stemt u tegen het GAS-wetsontwerp. In ieder mailt u uw partijvoorzitter deze oproep door. U feliciteert ook alle jongerenvoorzitters die zich gisteren moedig tegen het nieuwe GAS uitspraken: een ‘Bravo’-Tweet volstaat.

Dat maakt 10 punten op aan te kruisen, burgemeester. Vergeeft u me de term ‘aankruisen’ want die is misschien niet neutraal. Maar dat is de gemeentelijke sanctieambtenaar in uw loondienst ook niet, hoe hard u het tegendeel ook beweert. Nee, niet critici maakten een karikatuur van de GAS-wet: wie daar gisteren voor stemde maakte een karikatuur van onze rechtstaat. Krijg nu de ‘scheiding der machten’ nog maar eens uitgelegd.

U berekent dus meteen zelf uw score. Onder de 10/10 verdient u meteen uw sheriff-ster, dat zijn de regels van het spel. Ik noteer uw cijfer alvast voor volgend jaar. U voerde immers verleden jaar de gemeenteraadsverkiezingen al deels over federale thema’s. Volgend jaar wordt dat misschien omgekeerd. Ik zal er u tijdig aan herinneren, wees gerust.

Uw wakkere burger, Jan Nolf