Brexit: ‘Theresa May kan de steun die ze nu geniet verzilveren, en ze heeft het voordeel van de tijd’

‘De regering van Theresa May scoort in de peilingen opvallend sterk en doet de beperkte populariteit van David Cameron compleet verbleken’, schrijft Harry De Paepe nu het stof van het brexit-referendum wat is gaan liggen.

Op 23 juni verrasten de tegenstanders van de Europese Unie zichzelf en hun opposanten met een overwinning in het Britse EU-referendum. Na de schokgolf die veroorzaakt werd door de stemming, lijkt de rust op het eiland wat te zijn teruggekeerd. Ik moet toegeven dat ik benieuwd was naar de reacties toen ik voorbije zomer ergens in Engeland rondwandelde. Ik geraakte aan de babbel met – als ik de pers mag geloven – het rolmodel van de anti-EU stemmer: grijze haren en van het platteland. ‘Where are you from then?‘ vroeg het dametje in bloemetjesjurk, zowat de nationale klederdracht bij vrouwen op leeftijd. ‘I come from Belgium‘. Er volgde een stilte en ik vreesde een scheldtirade tegen ‘Brussels’. Ze glimlachte zacht en zei: ‘What a lovely place.’ Voor wie zich zorgen maakt: het land stond niet in brand, het eiland was niet aan het zakken in de zee. De protestmarsen in Londen met enkele duizenden betogers kunnen niet verhullen dat de Britten over het algemeen kalm lijken te blijven en verder doen. ‘Rechtstaan en het stof afkloppen’, mailde een kennis me. Hij koos voor Remain, verloor, en houdt het hoofd koel.

De gevoerde campagnes in de aanloop naar 23 juni getuigden van weinig goede smaak. We worden over het algemeen goed ingelicht over de misleidende boodschappen die het Leave-kamp de wereld instuurden. Het is ook vrij snel duidelijk geworden dat men na de stemming tot de constatatie kwam dat verschillende beloftes niet houdbaar bleken. Maar hetzelfde geldt evenzeer voor het Remain-kamp. De doemberichten die door hen werden afgekondigd bleken evenmin steek te houden.

Eens te meer schijnt de economie gewoon niet meetbaar te zijn en is elke voorspelling zowat astrologisch getint. Het Britse pond herstelt zich en de Britse economie valt niet meteen in de recessieput. Ondanks de donkere waarschuwingen.

Op de G20 in China mochten de Britten aanmerkingen incasseren van de Japanse premier en de Italiaanse regering. Obama behandelde het VK, dat zichzelf nog altijd als de trouwste bondgenoot van de Amerikanen ziet, opvallend koel. De voorzitter van de Europese Commissie, Jean-Claude Juncker van de EU kloeg dan weer over het ‘cherry picking’ van de uittredende lidstaat. Critici merkten evenwel meteen op dat de Japanse en Italiaanse economie niet meteen om over naar huis te schrijven zijn en dat Obama een afscheidnemend staatshoofd is. Zij trekken zich op aan de positieve woorden van de Australische regering dat snel een nieuw handelsakkoord wil met het VK.

Troepen in de hand houden

De Britse politiek leek de eerste dagen te verworden tot een huishouden van Jan Steen, maar de Conservatieve Partij heeft een krachtige drift naar macht en slaagde er heel snel in de interne rommel te ordenen. Theresa May werd op het schild geheven en zij houdt met haar no-nonsens stijl de troepen in de hand. De vlotte wijze waarop ze David Davis, de staatssecretaris bevoegd voor brexit, tot de orde riep – toen die verkondigde dat het geen zekerheid is dat het land deel zal blijven uitmaken van de eenheidmarkt – is een teken aan de wand voor haar leiderschap.

May neemt haar tijd en ze heeft het voordeel van die tijd. Het VK beslist zelf wanneer het artikel 50 – dat de exit van een EU-lidstaat regelt – in gang zet. Labour verkeert inmiddels in een totale burgeroorlog waarbij het partijestablishment met getrokken messen tegenover de achterban staat. De voorzittersverkiezingen bij de sociaaldemocraten verlopen ongemeen hard. De conservatieven hoeven van hen voorlopig dus niets te vrezen. Ook langs rechts zit de andere uitdager, de UK Independence Party van afscheidnemend voorzitter Nigel Farage, niet goed in zijn vel. De voorzittersverkiezingen daar leggen vooral het gebrek aan visie bloot nu de bevolking voor hun ‘unique selling point’ stemde. Ukip lijkt plots overbodig.

Loskomen van het EU-recht

De regering van May scoort in de peilingen opvallend sterk en doet de beperkte populariteit van David Cameron compleet verbleken. Als Theresa May de steun die ze nu geniet wil verzilveren, dan zal ze werk moeten maken van een strengere migratiepolitiek en enkele symbolische maatregelen nemen die de herwonnen nationale soevereiniteit onderstrepen. Het loskomen van het EU-recht is zo’n hoofdvogel met betekenis.

De voorlopig enige politieke dreiging voor May en haar entourage komt vanuit Schotland. De Schotse nationalistische regering jaagt Londen op en bereid volop een nieuw onafhankelijkheidsreferendum voor. Daarvoor wil de leidende Scottish National Party twee miljoen Schotten bevragen om te weten te komen waarom ze vorige keer, in 2014, niet voor onafhankelijkheid stemden. Tot nog toe lijken de peilingen erop te wijzen dat nog steeds meer dan de helft van de Schotten zich verzet tegen die onafhankelijkheid.

Wat met Schotland?

De ontevredenheid over de brexit is echter enorm bij de Schotse bevolking. Unionistische groeperingen roepen inmiddels de Schotten op om niet mee te werken aan die bevraging. De conservatieven vechten daarbij niet terug vanuit Londen, maar trekken zelf volop de Schotse kaart. De strijd wordt overgelaten aan Ruth Davidson, de Schotse leider van de Conservatives. Zij verwijt de Schotse minister-president Nicola Sturgeon en haar regering een ‘gebrek aan visie’. ‘De kast van de SNP is leeg. Ze hebben alleen nog het enige idee dat ze ooit hadden over: het Verenigd Koninkrijk opbreken’. Het vorige Schotse referendum was het gevolg van een overeenkomst tussen Londen en Edinburgh. Maar het is onduidelijk of een tweede referendum eenzijdig door de Schotten kan worden georganiseerd aangezien er geen wettelijk precedent is.

Premier May vertelde aan de BBC: ‘Ik ga niet doen alsof alles van een leien dakje zal lopen. Ik denk dat we ons moeten voorbereiden op het feit dat we misschien moeilijke tijden zullen beleven. Maar ik ben optimistisch.’

Hoe hard de Schotten ook mogen spartelen en hoe zeer de Remoaners ook mogen klagen (’to moan’ betekent ‘zeuren’): brexit means brexit. De vraag daarbij luidt: hoe heet wordt de soep gedronken?