‘To Kill a Mockingbird’: gouden jubileum

De Amerikaanse klassieker én enige roman van schrijfster Harper Lee lag 50 jaar geleden, op 11 juli 1960, voor het eerst in de boekhandel en wordt vanaf 8 juli uitgebreid gevierd.

In Nederland en Vlaanderen is er de nieuwe vertaling ‘Spaar de spotvogel’. Die verschijnt in september bij De Bezige Bij en wordt ingeleid door Kristien Hemmerechts. In de VS wordt een van de meest canonieke Amerikaanse romans een hele zomer lang gevierd onder impuls van uitgeverij Harper Collins. Deze maand brengt ze vier nieuwe edities van het boek uit en ze vroeg aan verschillende Amerikaanse auteurs om uit de klassieker voor te lezen in hun thuisstad.

De opvallendste festiviteiten – van een leesmarathon tot een heus verjaardagsfeest, badend in ‘good ol’ Southern’ folklore – vinden van 8 tot 11 juli plaats in Monroeville, geboorte- en thuisstad van de 84-jarige Lee in de staat Alabama. Maar de mediaschuwe schrijfster – een jeugdvriendin en tegenpool van de flamboyante Truman Capote – zal niet aan het feest deelnemen. In zeldzame contacten met de media liet ze weten dat ze elke interviewaanvraag afwimpelt met een handgeschreven brief, maar het liefst zou antwoorden met ‘Hell no!’. Eind juni gaf ze echter verrassend toch een interview met Mail on Sunday, maar wel op voorwaarde dat er niet over haar jarige roman zou worden gepraat. Die moet volgens Lee voor zichzelf spreken.

En dat heeft ‘Spaar de spotvogel’ sinds 1960 ook onafgebroken gedaan. Dit verhaal over de advocaat Atticus Finch, die de zwarte Tom Robinson verdedigt wanneer hij er onterecht van wordt beschuldigd een blank meisje te hebben verkracht, stelde de verhoudingen tussen blank en zwart ter discussie in het van segregatie doordrongen zuiden van de VS. Aan het begin van de woelige jaren 60 en zelfs decennia later leverde dat hevige reacties op uit heel uiteenlopende ideologische kampen.

‘Spaar de spotvogel’ werd evengoed een tijdloos succes omwille van zijn literaire merites. Harper Lee weet met veel zin voor humor, door de ogen van haar jonge, opgroeiende verteller, gevoelige morele en maatschappelijke kwesties aan te brengen zonder dat er een vermanend vingertje wordt opgestoken. The New York Times zei het in 1960 als volgt: ‘De dialogen zorgen voor een aanhoudend genoegen door hun authenticiteit’.

Ook in de statistieken scheert ‘Spaar de spotvogel’ trouwens hoge toppen. De roman werd kort na het verschijnen meteen een bestseller, werd in 1961 bekroond met de Pulitzer Prize en werd een jaar later al verfilmd. Met heel wat Oscarsucces trouwens: drie stuks uit acht nominaties. Onder meer Gregory Peck, met wie Lee een hechte vriendschap onderhield, kreeg een gouden beeldje voor zijn rol als Atticus Finch.

In de jaren en decennia erna groeide het boek uit tot verplichte kost op schoolbanken en, met zo’n miljoen exemplaren per jaar, tot een van de best verkopende romans. De voorbije jaren behaalde het een tweede plaats in de bestsellerlijst van heruitgegeven werk. Alleen het vandaag onvermijdelijke ‘De vliegeraar’ van Khaled Hosseini deed beter. Maar daar kan wel eens verandering in komen, want de verkoopcijfers zullen de komende maanden ongetwijfeld stijgen.

Jeroen Bert