Tien jaar na het overlijden van Hugo Claus is zijn oeuvre levendiger dan ooit. Dat zegt literatuurdocent aan de Universiteit Antwerpen Kevin Absillis.
Tien jaar na het overlijden van Hugo Claus is zijn oeuvre levendiger dan ooit. Dat zegt literatuurdocent aan de Universiteit Antwerpen Kevin Absillis, die eveneens verbonden is aan het Studie- en Documentatiecentrum Hugo Claus. Zijn werken worden nog steeds heruitgegeven, zijn toneelteksten worden nog steeds opgevoerd en verschillende schrijvers van de generatie na Claus hebben zich de geest en de thematiek van de schrijver eigen gemaakt.
Claus overleed op 19 maart 2008 op 78-jarige leeftijd. De schrijver leed aan Alzheimer en had om euthanasie gevraagd.
‘Hugo Claus was voor schrijvers een boegbeeld van de radicale vrijgevochtenheid. Hij schuwde geen taboes en liet zich niet doen door ideologische vooringenomenheid en rechtlijnigheid’, aldus Absillis. Zo was hij erg kritisch tegenover de katholieke kerk, maar ook het koloniale- en oorlogsverleden van België. ‘Hij verbrak taboes met een artistieke lenigheid, en lokte zo controverse uit. Hij schudde zijn publiek door elkaar, en verplichtte het om op een nieuwe manier naar de maatschappij te kijken.’
Nog altijd relevant
Een groot deel van de onderwerpen die Claus aansneed, blijkt vandaag nog steeds relevant en blijft bovendien controverse uitlokken. Zo wekte een recente heropvoering van ‘Het leven en de werken van Leopold II’ in de Brusselse KVS nog publieke verontwaardiging op. De tekst van Claus uit het einde van de jaren zestig die in 2002 in regie van Raven Ruëll in première ging, is een afrekening met Leopold II en het koloniale gedachtegoed. Op het podium wordt een zwarte slaaf opgevoerd die door Leopold II, gespeeld door Bruno Vanden Broecke, op een zeer autoritaire manier wordt behandeld.
De reeks ‘Kinderen van de collaboratie’ op Canvas lokte dan weer discussies op over het geven van een forum aan mensen met afwijkende meningen. ‘Ook Claus was een kind van de collaboratie, en schrijft daarover in zijn boeken ‘De verwondering’ en ‘Het verdriet van België’. Die boeken moeten we blijven lezen, want het blijven lucide en relevante analyses van de oorlog, fascistische retoriek en de repressie. Dat hij die onderwerpen met een sterk gevoel voor humor behandelt, toont aan hoe indrukwekkend hij als artiest was.’
Inspiratiebron voor jongere schrijvers
Het genie van Claus leeft dan ook verder in het oeuvre van talrijke hedendaagse schrijvers. ‘Zo heeft Jeroen Olyslaegers zich heel veel van de geest en de thematiek van Claus eigen gemaakt, hebben Erwin Mortier en Dimitri Verhulst veel van hem opgestoken, en zelfs een jonge schrijver als Yannick Dangre heeft verklaard zwaar onder de indruk te zijn van de poëzie van Claus.’
Naar aanleiding van de tiende verjaardag van het overlijden van Claus werden verschillende werken heruitgebracht, vinden er tentoonstellingen plaats en andere activiteiten, zoals een literaire wandeling in Kortrijk, langs plaatsen die een rol speelden in ‘Het verdriet van België’. Daarnaast wordt er voortdurend onderzoek naar het werk van Claus gevoerd, en is er een biografie in de aanmaak.
‘Er is vandaag een ongelooflijk rijke oogst aan tentoonstellingen en boeken, waarmee de lezers hopelijk overtuigd kunnen worden van de blijvende relevantie en de schoonheid van zijn werk’, besluit Absillis.
