‘Blijdschap over het vertrek van Bolsonaro ontnam velen het zicht op de verontrustende denkbeelden van Lula’

‘Het beeld van Lula als brenger van hoop na de donkere jaren onder Bolsonaro, is wel erg eenzijdig. Dat bleek tijdens een pijnlijk bezoek van Olaf Scholz aan Brazilië’, schrijft Robbert De Witt.

Nadat Joe Biden Donald Trump had verslagen, verzekerde Biden dat ‘Amerika terug is’ als betrouwbare bondgenoot. Zijn voorganger Trump had immers alleen oog voor het Amerikaanse belang, niet voor vrienden. Een echo klonk onlangs uit de mond van de Duitse bondskanselier Olaf Scholz, op bezoek in Brazilië. ‘We zijn allemaal blij dat Brazilië terug is op het wereldtoneel,’ zei de Duitse leider.

Als eerste westerse regeringsleider bezocht Scholz eind januari de nieuwe president Luiz Inácio ‘Lula’ da Silva, nadat die Jair Bolsonaro nipt had verslagen. En laat Bolsonaro nu de ‘Tropische Trump’ worden genoemd, omdat zijn denkbeelden en agressieve manier van politiek bedrijven zo sterk op die van de Amerikaan lijken.

Scholz merkte dit kort na zijn uitgesproken opluchting. Want toen Scholz Lula verzocht Oekraïne te helpen, vroeg de Braziliaan zich publiekelijk af wie nu eigenlijk de oorlog was begonnen. ‘Ik denk dat de aanleiding voor de oorlog eerst maar eens moet worden opgehelderd. Was het vanwege de NAVO? Heeft het te maken met gebiedsuitbreiding? Met de toenadering van Oekraïne tot Europa?’

Een uitspraak die bepaald niet strookt met het wel erg positieve beeld van Lula als brenger van hoop na de donkere jaren onder Bolsonaro. Die heeft er natuurlijk een enorme bende van gemaakt. Denk aan zijn voortdurende ontkennen van de ernst van de pandemie, waardoor Brazilië een van de zwaarst getroffen landen werd. Of aan het in twijfel trekken van de verkiezingsuitslag, wat – net als in Trumps Amerika – ertoe leidde dat zijn aanhangers het parlement plunderden.

(Lees verder onder het artikel.)

En veel aandacht was er in de Verenigde Staten en Europa voor Bolsonaro’s goedkeuring voor het kappen van steeds meer regenwoud in het Amazonegebied. Bolsonaro vond economische ontwikkeling belangrijker dan bescherming van de unieke Braziliaanse bossen. Lula beloofde het kappen te stoppen, nog een reden waarom hij in het Westen de gunfactor had. Dat Lula tijdens zijn vorige presidentschap (2003-2011) toestond dat zeker 125.000 vierkante kilometer regenwoud werd gekapt, wordt zelden genoemd. Net zomin als Lula’s voornemen om flink te investeren in olie en aardgas.

Wellicht dacht sociaal-democraat Scholz iets te gemakkelijk dat hij in Lula een linkse geestverwant zou treffen. Een leider die het vanzelfsprekend zou opnemen voor onderdrukten, in dit geval de Oekraïners.

(Lees verder onder het artikel.)

Maar in Latijns-Amerika is links sterk antiwesters. Ongetwijfeld ook het gevolg van vroegere Amerikaanse steun voor rechtse staatsgrepen in Latijns-Amerika. In de socialistische heilstaten Cuba en Venezuela wordt het ‘imperialistische’ Amerika gehaat.

In zijn eerste periode als president zette ook Lula zich sterk af tegen de Verenigde Staten. Brazilië was in die ­jaren een sterke aanjager van een nieuw mondiaal machtsblok dat de hegemonie van het Westen moest doorbreken. De ‘B’ van ‘Brazilië’ is de eerste letter van de BRICS-landen (Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika). Tijdens Lula’s bewind werd China de belangrijkste handelspartner. Terwijl Bolsonaro in China een kwade kracht zag, belooft Lula nu opnieuw de banden met Xi Jinping aan te halen.

Scholz en zijn buitenland-adviseurs hadden de pijnlijke afwijzing kunnen zien aankomen. Al in mei vorig jaar zei Lula in een interview met het Amerikaanse weekblad Time dat niet alleen Poetin schuldig is aan de oorlog in Oekraïne: ‘De Verenigde Staten en de EU zijn ook schuldig.’ En de Oekraïense president Volodymyr Zelensky zou ‘even schuldig’ zijn aan de oorlog.

Maar ja, de blijdschap over het vertrek van Bolsonaro ontnam velen het zicht op deze verontrustende denkbeelden van Lula.