‘Bestemming van aalmoezen is het laatste waar overheid zich in heeft te moeien’

‘Een overheid gaat haar boekje te buiten als ze een waardeoordeel velt over de bestemming van aalmoezen die na de Ramadan worden opgehaald’, reageert Mahara-voorzitter Khalid El Jafoufi op een artikel in Knack over de soms weinig transparante manier waarop de afdrachten nu geregeld worden.

Nu het einde van de Ramadan is aangebroken hervat het ‘normale’ ritme voor de duizenden moslims in ons land. Vóór het aanbreken van het Eid-Gebed op de dag van het Ramadanfeest behoren moslims een symbolisch bedrag van vijf euro te doneren, ‘Zakat-Al-Fitr’ genaamd. Dat geld is bestemd voor de minderbedeelden, van welk geloof of achtergrond dan ook. Sommige moskeeën halen op die feestdag nog eens duizenden euro’s extra op, dat meestal als extra zuurstof voor het gebedshuis wordt gebruikt.

Vele armoedeorganisaties zijn volledig afhankelijk van de vrijgevigheid van gulle donateurs. Wie de armoedestatistieken erop naslaat beseft meteen waarom deze talloze vzw’s noodzakelijk zijn om het falen van de overheid deels in te dijken. En niet alleen armoedeorganisaties hebben het geld nodig. Ook vzw’s met educatieve-, sociale-, en culturele doelstellingen. Kortom: alles wat als een ‘goed doel’ kan worden beschouwd, houdt dikwijls bijna uitsluitend door giften het hoofd boven water.

Bestemming aalmoezen

Traditiegetrouw heerst er bij velen ook de nodige scepsis over de betrouwbaarheid van dergelijke non-profitorganisaties. Je kan het hen vaak ook moeilijk kwalijk nemen. Ethiek en Solidariteit gaan helaas niet altijd hand in hand. Samu Social met het PS-schandaal was daar een recent voorbeeld van. Maar ook armoedeorganisaties in de levensbeschouwelijke sfeer genieten vaak geen al te beste reputatie. De gemene deler? Een gebrek aan transparantie. Zeker als het gaat om giften van hardwerkende burgers is het van immens belang dat organisaties uit eigen beweging klaarheid scheppen over haar interne begroting. In die zin is het geen slechte zaak dat álle vzw’s binnenkort verplicht worden hun jaarrekeningen extra te motiveren.

Scheiding kerk en staat

De overheid heeft vanzelfsprekend het recht om organisaties tot openheid en transparantie te verplichten. Zo kan ze nagaan of alles wel volgens het boekje verloopt en of er geen dubieuze inkomsten en uitgaven voorkomen. Ze gaat evenwel haar boekje te buiten wanneer ze een waardeoordeel velt over de bestemming van aalmoezen. Mensen kiezen vooralsnog zélf aan wie en waarvoor ze aan liefdadigheid willen doen. Minister van Justitie Koen Geens zou als geen ander moeten weten dat de scheiding tussen kerk en staat een heilig principe is in onze rechtsstaat en het voor hem bijgevolg wenselijk is om zich terughoudender op te stellen. Het zijn immers niet alleen de erediensten die de geldende wetten behoren na te leven. Het principe moet er ook over waken dat een al te bemoeizieke overheid zich inlaat in de aangelegenheden van diezelfde erediensten. In mensentaal: de bestemming van aalmoezen is het laatste waar de overheid zich in heeft te moeien.

Autofinanciering

Deze besparingsregering komt echter hoe langer hoe meer met eigenaardige voorstellen op de proppen om het diepe gat in de begroting enigszins te proberen dekken. Zo zouden álle erediensten volgens Gwendolyn Rutten het best hun eigen boontjes moeten doppen, ondanks het feit dat diezelfde gemeenschappen hun belastingen doorlopend aan de staat verschuldigd blijven. En nu zou het volgens minister Geens ook nog ‘wenselijk’ zijn mochten de moslims volledig op eigen houtje instaan voor de financiering van de Moslimexecutieve. Een van overheidswege kunstmatig ontwikkeld en opgelegd orgaan dat de overgrote meerderheid van de moslims niet eens erkent als hun ‘representatief’ orgaan.

Neen, misschien zou het meer opportuun zijn om de discrepanties weg te werken in de subsidies die aan de erkende erediensten worden overgemaakt. De immense kloof tussen de rooms-katholieke eredienst enerzijds en de vrijzinnig-humanistische eredienst anderzijds is bijvoorbeeld al lang niet meer van deze tijd. En als we dan toch bezig zijn zou het geen slecht idee zijn om vanuit andere ministerposten organisaties te steunen die bijvoorbeeld als doel hebben om giften op te halen en deze louter in te zetten voor lokale doeleinden. Zo kan je als overheid óók een duidelijke keuze maken in de bevoordeling van lokale initiatieven zonder daarbij de scheiding tussen kerk en staat met de voeten te treden.