‘Besteed de helft van de lesuren godsdienst of zedenleer aan interlevensbeschouwelijke dialoog’

‘Ons levensbeschouwelijk onderwijs is dringend aan herziening toe’, schrijft Jean-Jacques De Gucht (Open VLD). Hij pleit ervoor om de helft van de lesuren godsdienst of zedenleer te besteden aan een interlevensbeschouwelijke dialoog.’

Ons levensbeschouwelijk onderricht is dringend aan herziening toe. Vandaag worden onze jongeren nog steeds op basis van de door hun ouders gekozen levensbeschouwing opgesplitst in groepen. Beter en hedendaagser zou zijn om hen samen te brengen rond levensbeschouwelijke thema’s. De dialoog, niet de monoloog, moet het uitgangspunt zijn van onderricht in een 21ste eeuw waarin hyperdiversiteit de norm is. Hoog tijd om de helft van de lesuren godsdienst of zedenleer te spenderen aan de interlevensbeschouwelijke dialoog.

Voor alle duidelijkheid is het niet de bedoeling om de strijd van 1884 of 1958 nieuw leven in te blazen. Dit is ook niet mogelijk aangezien onze samenleving zelf grondig veranderd is. De tijd waarin katholiek en Vlaming zijn gezien werd als twee zijden van dezelfde medaille, is immers voorbij. De geïnstrueerde homogeniteit heeft plaats geruimd voor hyperdiversiteit. Het is het gevolg van de wisselwerking tussen de bevrijding van het individu en de globalisering van onze maatschappij. Maar deze wenselijke hedendaagse realiteit brengt ook een nieuw vraagstuk met zich mee. Hoe voorkomen we dat de verrijking die diversiteit voor onze samenleving is, niet verwordt tot een bron van conflict?

Onwetendheid als oorzaak van spanningen

De vastgeroeste vrede van 1958 biedt alvast niet het antwoord. De scholen van het vrij onderwijsnet krijgen middelen om hun pupillen de overtuiging van hun school bij te brengen. De scholen van het officieel net zijn verplicht onderricht te voorzien in elke erkende godsdienst en zedenleer. Klasgenoten worden er van elkaar gescheiden op basis van hun levensbeschouwing. Beide netten dragen hierdoor alvast tijdens deze uren niet bij tot het wegwerken van mogelijke wederzijdse onwetendheid.

Die vormt nochtans de grondslag voor de meest pertinente hedendaagse spanningen in onze samenleving. Dat het de levensbeschouwelijke organisaties zelf zijn die de lessen invullen is al helemaal een land van de verlichting onwaardig. Jongeren gaan naar school om zich te ontwikkelen tot kritische en geëngageerde burgers in een seculiere samenleving. Niet om zich te richten tot Jahwe of Allah.

De dialoog opzoeken

Meer dan ooit is het nochtans van belang onze jongeren bij te brengen hoe zich te bewegen in onze hyperdiverse samenleving. Ze moeten beseffen dat het absoluut hun recht is in alle vrijheid hun eigen identiteit te ontwikkelen. Maar evengoed horen ze te weten dat deze vrijheid niet absoluut is. Ze is daar begrensd waar de vrijheid van de ander om hetzelfde te doen in het gedrang komt.

De hyperdiversiteit die dankzij deze spelregels ontstaat kan echter ook tot spanningen leiden. Dit is zeker het geval wanneer onwetendheid leidt tot segregatie. De angst voor het vreemde, weet u wel. Een vitale voorwaarde om onze samenleving op stevige fundamenten op te bouwen, is dan ook de dialoog opzoeken. Liefst van jongs af aan.

Waalse gemeenschap als voorbeeld

Het kan daarom niet de bedoeling zijn tijdens de lesuren katholicisme, islam of zedenleer uitsluitend met gelijkgestemden een monoloog te voeren. Zeker binnen de publieke ruimte van de schoolmuren moet net de dialoog aangemoedigd worden. De lesuren levensbeschouwing zijn daartoe het uitgelezen moment. In plaats van terug te keren in zichzelf, kan net dan de ander tegemoet gekomen worden.

Zo ruilen we onwetendheid voor kennis en angst voor vertrouwen. De Waalse gemeenschap heeft deze denkoefening in ieder geval al gemaakt. Wallonië heeft het plan opgevat om één van de twee levensbeschouwelijke lesuren te vervangen door een lesuur burgerschap. Een lovenswaardig voorbeeld waar Vlaanderen een voorbeeld aan moet nemen. Vorige legislatuur al legde ik het voorstel op tafel om één van de twee lesuren levensbeschouwing op te offeren voor een uur van levensbeschouwelijke dialoog. Mét goedkeuring van de raad van state bovendien.

Meer dan ooit zal ik dit voorstel deze legislatuur verdedigen. In de eeuw van het individu is het onverantwoord dat vastgeroeste structuren het welzijn van de samenleving ondergraven.