‘Beslissing of iemand al dan niet een leefloon krijgt, zou geen lotje in de loterij mogen zijn’

‘Als CAW Brussel worden we geconfronteerd met te veel verhalen van cliënten die wel recht hebben op een leefloon, maar het niet krijgen. En dit gebeurt zeker niet alleen bij het OCMW van Anderlecht’, schrijft Annalisa Gadaleta naar aanleiding van de Pano-uitzending over fraude met leeflonen in Anderelecht.

De Pano-reportage over de wantoestanden bij het OCMW van Anderlecht verdient alle lof. Een mooi staaltje van onderzoekjournalistiek die, terecht, veel verontwaardigde reacties uitlokt.

Tegelijkertijd vinden we het belangrijk om ook te getuigen over de dagdagelijkse realiteit van de mensen die bij ons komen aankloppen. Als CAW Brussel worden we geconfronteerd met te veel verhalen van cliënten die wel recht hebben op een leefloon, maar het niet krijgen. En dit gebeurt zeker niet alleen bij het OCMW van Anderlecht.

Het gaat daarbij vaak over schrijnende situaties. We begeleidden bijvoorbeeld een jonge vrouw met 2 kleine kindjes die 3,5 maanden lang geen enkele reactie kreeg van haar assistent. Op alle mogelijke manieren probeerden onze hulpverleners contact op te nemen met het OCMW; via mail, telefonisch, ter plaatse, maar pas na nog een maand viel uiteindelijk de beslissing. Bij een andere man van 34 jaar met 3 kinderen en een zwangere vrouw werd zijn leefloon stopgezet. Zes maanden lang probeerde hij zonder succes zijn assistent te bereiken. De kinderen gingen ondertussen zonder eten naar school, de vader kampte met suïcidale gedachten en de moeder kreeg te horen dat haar baby niet voldoende groeide omwille van ondervoeding. Nadat wij de sociaal assistent elke dag per mail contacteerden, verkregen we uiteindelijk een kopie van de beslissing.

Ook andere dossiers blijven soms maandenlang geblokkeerd, zonder antwoord van de assistent van het OCMW en zonder de mogelijkheid om zelfs nog maar contact op te nemen. Hoe deze personen en families ondertussen overleven, blijkt niet van tel te zijn voor deze OCMW’s. Onze hulpverleners en cliënten kunnen getuigen over honderden schrijnende verhalen van families die door uitblijvende beslissingen steeds dieper in de problemen geraken, van oplopende onbetaalde facturen en lege boterhamdozen tot zelfs uithuiszettingen.

We signaleren de vastgelopen dossiers en problemen steevast bij de gepaste diensten, zoals de Ombudsdienst van het Brussels Gewest en de POD Maatschappelijke Integratie die ons verder op weg helpen met specifieke e-mailadressen en contactpersonen om de dossiers van onze cliënten te deblokkeren.

Deze ad-hoc antwoorden verhelpen echter niet het structurele probleem. Wanneer we aankloppen bij de OCMW’s, zijn we getuige van de enorme werklast van de sociaal werkers. Eén enkele sociaal werker behandelt in het OCMW van Anderlecht meer dan 200 dossiers. Het is onmogelijk om deze kwaliteitsvol en correct te behandelen, met alle gevolgen van dien: de rechten van mensen in nood blijven dode letter.

De rapportage van Pano zadelt ons op met het sterke vermoeden dat het democratische principe van de gelijke behandeling van burgers met de voeten wordt getreden. Dat iemand al dan niet een leefloon ontvangt, blijkt vooral af te hangen van het trekken van het juiste loterijlotje en van waar je woont.

Als de grootste Nederlandstalige welzijnsorganisatie in Brussel, willen we meer doen dan problemen signaleren. We willen betrokken zijn in het breder maatschappelijk debat om onze cliënten een stem te geven. De uitdagingen zijn overduidelijk en als CAW Brussel willen we samen met onze cliënten en partners werken aan structurele oplossingen.

We wijzen bijvoorbeeld al langer op het belang van een automatische rechtentoekenning dat de administratieve last van sociaal werkers kan verminderen én een correcte behandeling van dossiers garandeert. We willen concrete, structurele oplossingen die de rechten van de Brusselaars in nood garanderen, misbruiken sanctioneren en het disfunctioneren van overheidsdiensten, zoals het OCMW van Anderlecht, doen stoppen.

Annalisa Gadaleta is algemeen directeur van het CAW Brussel.