‘Zonder wetten en verplichtingen zou er geen leven zijn in goede gezondheid’

Als landen zo veel mogelijk vrijheid willen herwinnen voor hun burgers, hun economie en hun samenleving, zullen er eerst een paar verplichtingen moeten bijkomen. Bijvoorbeeld de verplichte vaccinatie tegen het coronavirus.

Wanneer de federale regeringsleden ergens in augustus teruggekeerd zullen zijn van hun zomervakantie is de kans groot dat minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) de kwestie van de ‘verplichte vaccinatie’ zal aankaarten. Niet omdat Vandenbroucke zo graag de strengste minister van het land wil zijn, maar omdat het debat wereldwijd gevoerd wordt. Dat komt omdat alle landen voor dezelfde uitdaging staan. Als ze zo veel mogelijk vrijheid willen herwinnen voor hun burgers, hun economie en hun samenleving, zullen er eerst een paar verplichtingen moeten bijkomen. Bijvoorbeeld de verplichte vaccinatie tegen het coronavirus.

In een autoritair land als Turkmenistan maalt de regering er niet om: inenting wordt er botweg verplicht en daardoor heeft Turkmenistan zogezegd nog altijd nul bevestigde covidgevallen sinds de uitbraak van de pandemie. Merkwaardig genoeg voeren hippe Amerikaanse bedrijven stilaan hetzelfde beleid als de Turkmeense staat. In de kantoren en op de sets van Google, Facebook en Netflix geldt inmiddels een coronavaccinatieplicht. Personeel van de krant The Washington Post dat zich weigert te laten vaccineren, verliest zelfs zijn job.

Het debat woedt ook in de Europese Unie, en voor één keer loopt zuidelijk Europa voorop. Van Griekenland via Italië en Spanje tot Frankrijk: voor het personeel van de verzorgings- en ziekenhuissector wordt een wettelijke vaccinatieplicht ingevoerd. In Frankrijk leidt dat tot massaal protest, want de antivaxbeweging staat er sterk. Juist daardoor ligt de vaccinatiegraad er laag en zijn er te veel nieuwe corona-uitbraken. Het succes van de antivaxers heeft de overheid feitelijk verplicht tot een sterke reactie. President Emmanuel Macron draait er zijn hand niet voor om bepaalde vrijheden van een minderheid te beknotten om de grote massa meer bewegingsruimte te gunnen. Die afweging wordt overal gemaakt. Zelfs in Duitsland, waar men nog niet overgaat tot vormen van verplichte vaccinatie, verklaarde een topmedewerker van bondskanselier Angela Merkel: ‘Gevaccineerden zullen beslist meer vrijheden hebben dan mensen die niet gevaccineerd zijn.’

Vrijheden afdwingen via wetten en verplichtingen, het is een debat dat dateert uit de negentiende eeuw, toen de verzorgingsstaat tot ontwikkeling kwam. Toen maakte het gezegde opgang: ‘De wet bevrijdt, de vrijheid verknecht.’ Zonder wetten geen schoolplicht, geen zondagsrust, geen betaalde vakantie. Zonder verplichtingen zou er voor arbeiders en burgers ook geen leven zijn in goede gezondheid. Babyboomers herinneren zich ongetwijfeld de pijnlijke, verplichte ‘krasjes’ op de arm: er viel niet aan te ontkomen want het was de meest efficiënte manier om tuberculose op te sporen, een besmettelijke longziekte. En verder is in België al sinds 1967 de vaccinatie tegen polio verplicht. Vandaag leidt het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid elk kind van bij de geboorte naar een niet-verplichte maar feitelijk haast onontkoombare reeks vaccinaties: tegen bof, meningitis, difterie, mazelen, rubella, hepatitis B, kinkhoest, humaan papillomavirus enzovoort. Dat heeft nog nooit geleid tot heftig debat, ook al was de vrijwilligheid om eraan mee te doen erg theoretisch. Vrijheid wordt gelukkig begrepen als het collectief gezond houden van onze kinderen.

Geldt dat ook niet voor de ouderen in onze woonzorgcentra? De grootste vrijheid van wie sowieso broos en kwetsbaar is, is zijn of haar gezondheid. Hebben zij dan niet het recht om verzorgd te worden door gevaccineerd personeel? Alleen leeft er tegen de coronavaccins een weerstand die er niet is tegen polio en consorten. Verplichte coronavaccinatie zou ineens een aantasting van onze grondwettelijke vrijheden zijn. Komt dat doordat sociale media wereldwijde platformen zijn voor aanhangers van pseudowetenschap? Doordat de coronavaccins geen absolute bescherming bieden? Dat doet het poliovaccin ook niet: de veralgemeende vaccinatie zorgt voor groepsimmuniteit. Alleen zo is polio verdwenen uit dit land.

Als geldhongerige bedrijven zoals Facebook hun personeel verplichten om zich te laten vaccineren, dan doen ze dat vanwege de gegarandeerde economische winst. Als de Belgische regering dat zou opleggen aan (een deel van) haar bevolking, gebeurt dat vanwege de evidente maatschappelijke meerwaarde. Het virus verknecht, het vaccin bevrijdt.