‘Zijn het niet eerder de Marc Couckes dan de moslims die de software van onze samenleving onbruikbaar maken?’

Volgens Wouter Van Bellingen is het niet het goed moment om aan een politieke analyse te beginnen van de terreur van de afgelopen twee weken. ‘De software van onze samenleving kan wel eens een update gebruiken.’

Ik ben even heel stil geworden. De aanslagen in Frankrijk tegen een krantenredactie en een joodse supermarkt, waarbij de slachtoffers alle kleuren en religies hadden, hebben veel emoties losgemaakt. De wereld toont zich solidair in het verdriet, alleen een paar gekken of extremisten wrijven zich in de handen. Kort na de aanslag volgden meteen acties tegen moskeeën en anti-islamgevoelens spelen op. Aan moslimsmedeburgers wordt her en der gevraagd zich te distantiëren van een terrorisme waarmee zij überhaupt niets te maken hebben. Het voelt evenwel niet als het juiste moment aan om nu aan een politieke analyse te beginnen. In de eerste plaats omwille van het menselijke leed als gevolg van de aanslagen. Ons verdriet en medeleven gaat naar hen en hun nabestaanden. Dus wil ik in de eerste plaats stil zijn.

Softwarepakket

Tegelijk ben ik verplicht te spreken, te reageren op sommige uitspraken. Zo werd in Reyers Laat beweerd dat de islam de dominante godsdienst zou worden in onze samenleving.

‘God heeft West-Europa verlaten. Hij is enkel ceremoniemeester op begrafenissen en doopsels. Deze samenleving is een lege doos. En dan komt Allah eraan met een pakket normen en waarden dat voor velen aanstekelijk kan zijn’, klonk het, ‘Het zou wel eens kunnen dat de moslims hun software op onze hardware laden.’

Als directeur van het Minderhedenforum neem ik liever het eigen softwareprogramma eens goed onder de loep in plaats van de ander als een virus te beschouwen. Onze eigen, oude software kan wel een update gebruiken van universele, moderne waarden uit een multiculturele samenleving.

Gebrek aan erkenning

Ook de vergelijking met de val van het West-Romeinse Rijk klopt niet. ‘De Romeinen hadden ook niet in de gaten dat de christenen de boel zouden overnemen, maar het is wel gebeurd.’ Je kan op zijn minst zeggen dat de waarheid hier wat simplistisch wordt voor gesteld.

Momenteel lees ik het Davidsfondsboek ‘Romeinen en Barbaren’, van Jeroen Wijnendaele. Deze historicus stelt dat het West-Romeinse rijk is ten onder gegaan aan de rijke aristocratische families die weigerden hun rijk mee te ondersteunen, om belastingen te betalen dus. Zij beschouwden zichzelf als onaantastbaar, langs een stamboom die terugging tot in de vroege decennia van het Romeinse keizerrijk. Na het verlies van de Afrikaanse provincies daalden de overheidsinkomsten gigantisch, maar toch wisten die families belastingen te blijven ontwijken. Het sluit nauw aan bij de LuxLeaks en de Marc Couckes van vandaag. Zijn zij misschien onze software onbruikbaar aan het maken?

De machtige families in het West-Romeinse Rijk wisten hun macht nog te versterken door niet zelf verantwoordelijkheid op te nemen, maar kindkoningen aan te stellen.

Het Oost-Romeinse Rijk pakte het slimmer aan. De senaat stond er van bij aanvang sterk en speelde zijn democratische rol, er was dan ook geen klasse van superrijken waarvan het Rijk afhankelijk was. En zo evolueerde het Romeinse rijk in het Westen in plaats van Barbaarse koninkrijken naar een Romeinse Commonwealth. Terwijl in het Oosten er tot de val van Constantinopel in 1453 er nog steeds een keizer was.

Vandaag zien we in ons land talrijke betogingen tegen de besparingen van de overheid, die veel te eenzijdig de gewone man treffen. Ondanks de beloofde taxshift dreigt opnieuw de rijkste klasse de dans te ontspringen in een samenleving waarin de ongelijkheid groeit. Dat zet ons bestel zwaar onder druk.

Door armoede en sociale uitsluiting, maar ook door discriminatie, voelen mensen zich buiten de samenleving gezet. Sommige van hen kunnen dan vatbaar worden voor extremistische ideeën. Hun interne woede vindt soms een uitweg langs religieus fanatisme, ze misbruiken een godsdienst om zich tegen de samenleving af te zetten. Om zich af te zetten tegen mensen die wel ’tot de club behoren’.

In Parijs waren dat tekenaars die een geloof hadden aangevallen waaraan drie uitgeslotenen zich hadden vastgeklampt. Onze federaties van etnisch-culturele verenigingen vullen een belangrijke rol. Zij staan dicht bij hun achterban, begrijpen de gevoeligheden en leven mee met de uitsluiting. Zij kunnen voorkomen dat mensen afglijden. Zij zijn ideaal geplaatst om onze software een update te geven.

Het is voor burgemeesters en voor politici in ons land belangrijk te begrijpen dat fanatisme niet eerst komt. In een lekker leventje waarin het geld welig tiert, waarin je je aspiraties kan waarmaken, waarin je geloof erkend wordt in een zoektocht naar een huis, een job – tot achter het loket -, speel je op je PlayStation of ga je voetballen. Je voelt niet meteen de behoefte – wat gaan deze middag eens doen? – om met een mitraillette mensen te gaan neerschieten. Uitsluiting gaat extremisme altijd vooraf.

Inclusie

Verfrissend was echter het geluid van Bart Somers (Open VLD), de burgervader uit Mechelen:

‘We moeten de nieuwe openheid van de groeiende groep die uitdrukkelijk het geloof wil beleven binnen en op de sokkel van de moderniteit, aanmoedigen. Het is nu het moment om werk te maken van een kwaliteitsvolle imamopleiding, om de erkenningsprocedure van moskeeën onder de loep te nemen, om de dialoog op te zoeken en aan te gaan met de nieuwe generaties die in tal van moskeebesturen opduiken. (…)

We moeten elke koudwatervrees achter ons laten en ons volop smijten in wat een politiek-maatschappelijke strijd is om meer mensen op het platform van de democratie te tillen, ze erop te houden en ze er vooral niet af te duwen. Een strijd om de harten en hoofden van mensen. Een strijd tussen tolerantie en onverdraagzaamheid, tussen democratie en totalitair denken. (…) We moeten tegelijk resoluut het samenleven in diversiteit omarmen met meer dan lippendienst alleen.

We moeten het onderhuidse idee loslaten dat sommigen hier een soort van eerstgeboorterecht hebben, een claim omdat hun voorouders hier eerst waren, dat we gelijk zijn, maar sommigen net iets meer omdat ze hier al langer zijn.

We mogen evident geen millimeter toegeven op fundamentele principes, zoals gelijkheid van man en vrouw, scheiding van kerk en staat, vrijheid van meningsuiting. Maar niet omwille van de traditie, niet zozeer omdat het zogezegd ónze waarden zijn. Nee, we moeten ze verdedigen omdat ze zonder onderscheid voor ons allen – oude en nieuwe Vlamingen – de onvervreemdbare fundamenten zijn van een vrije, democratische samenleving.‘

Uit de stad van deze burgervader vertrok tot nu toe geen enkele Syriëstrijder.