‘Wordt Didier Reynders de redder van de Spaanse rechtsstaat?’

‘Bij uitleveringen aan Spanje kunnen maar al te vaak juridische vraagtekens worden geplaatst. Zeker als het gaat om tegenstanders van het unitaire Spanje’, schrijft Joris Nachtergaele (N-VA), die eurocommissaris voor Justitie Didier Reynders vraagt om duidelijkheid te scheppen.

Maria Natividad Jáuregui Espina was tot voor kort een Gentse met Baskische roots die bekend stond om haar gastronomische talenten. Vandaag zit de vrouw in een Spaanse cel, nadat ze door ons land werd uitgeleverd op verdenking van moord op luitenant-kolonel Ramón Romeo als lid van de Baskische afscheidingsbeweging ETA. Het Hof van Cassatie besliste namelijk dat de vrouw 39 jaar na de feiten moest worden overgebracht naar Spanje, waar ze berecht kan worden.

Op zich zouden bovenstaande feiten geen basis mogen zijn voor nieuwsberichten of opiniestukken. De ene EU-lidstaat levert een verdachte uit aan een andere EU-lidstaat. Niks nieuws onder de zon. Maar bij uitleveringen aan Spanje kunnen maar al te vaak juridische vraagtekens worden geplaatst. Zeker als het gaat om tegenstanders van het unitaire Spanje. Denk maar aan het Baskische echtpaar Moreno-Garcia of de Catalaanse president Carles Puigdemont. Telkens opnieuw wordt de vraag gesteld of de mensenrechten van de verdachte, als politieke minderheid in eigen land, kunnen worden verzekerd.

Los van de concrete feiten in de zaak Jauregui Espina en of de vrouw in kwestie al dan niet verantwoordelijk is voor de moord op de Spaanse militair, werd ook hier jarenlang dezelfde vraag gesteld. De twijfels die er zijn ontstaan rond de Spaanse rechtstaat zijn, in tegenstelling tot wat de centrale regering in Madrid blijft volhouden, gebaseerd op concrete feiten.

Xabier Rey, een Baskische gevangene, pleegde enkele jaren geleden zelfmoord in de gevangenis omdat hij in Cadiz, 1.000 kilometer van zijn eigen woonplaats, werd opgesloten, ver weg van familie en vrienden. Deze spreidingspolitiek wordt aangehouden bij nationalistische Basken om zo de psychologische oorlogsvoering verder te zetten tegen de afscheidingsbeweging ETA, die zich al bijna een decennium houdt aan een staakt-het-vuren.

De Catalaanse politieke gevangenen zullen voor de derde keer Kerstmis vieren in de gevangenis omdat ze een onafhankelijkheidsreferendum organiseerden en dus de mening wilden vragen van het Catalaanse volk. Een misdrijf dat volgens de Spanjaarden moet bestraft worden, ‘omdat het in de wet staat’. Dat zegt natuurlijk veel over zij die de wet opstellen.

Indien ik één ding heb geleerd van het recent overleden monument uit de Vlaamse politiek Willy Kuijpers, dan is het dat elke minderheid het recht moet behouden om op te komen voor zijn eigen overtuiging zonder angst voor vervolging. Het is een basiselement van elke democratie waar Spanje al sinds de val van Franco mee worstelt. De voorbeelden hierboven tonen op zijn minst aan dat de wraakgevoelens ten opzicht van politieke tegenstanders het hebben overgenomen ten koste van de Europese rechtstaat en de toepassing van de mensenrechten. De Europese Unie kijkt hiernaar zoals een koe naar een trein staart, en doet niks uit angst om op zere Spaanse tenen te trappen. Dat terwijl de EU weldegelijk en terecht sancties neemt tegen Hongarije en Polen, waardoor er eerste- en tweederangs lidstaten ontstaan.

Daarom wil ik een oproep richten aan de Eurocommissaris voor Justitie Didier Reynders.

Hij wordt namelijk genoemd als één van de meest verstandige politici van zijn generatie die vast ook inziet dat de rechtstaat in Spanje op dit hellend vlak is terechtgekomen.

Bovendien krijgt hij op die manier een tweede kans om innige contacten aan te knopen met de heer Josep Borrell, momenteel hoge vertegenwoordiger van de Europese Unie voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid en van 2004 tot 2007 zelfs voorzitter van het Europees Parlement.

In 2018 heeft Didier Reynders verzuimd de eerste kans te grijpen. Als Spaans minister van Buitenlandse Zaken ontnam Borrell toen het diplomatiek statuut aan de Vlaamse vertegenwoordiger in Madrid omdat Jan Peumans uitspraken had gedaan omtrent de Catalaanse politieke gevangenen, die Spanje niet zinden. Waarop toenmalig Vlaams minister-president Geert Bourgeois vroeg om de Spaanse ambassadrice op het matje te roepen. Samen met eerste minister Michel wees Reynders toen die legitieme Vlaamse vraag kordaat af.

Nu krijgt u een tweede kans, mijnheer Reynders, om uw functie van Eurocommissaris voor Justitie eer aan te doen.

Mijn boodschap is dus duidelijk: start een dialoog met Madrid om deze wantoestanden aan te kaarten, erken dat er in Spanje vandaag een spanningsveld is ontstaan tussen het politieke unitarisme en de menselijke behandeling van politieke tegenstanders en red de Spaanse rechtstaat. Langer wegkijken, betekent schuldig verzuim.