Waarom het woke discours van Bart De Wever verdraagzamer is dan u denkt

Na een halfjaar touren zette Bart De Wever (N-VA) donderdag een punt achter zijn studententournee over ‘hoe woke onze cultuur vernietigt’. Onze redacteur ging kijken. ‘Zelfs een woke journalist uit de mainstreammedia moest moeite doen om een lach te bedwingen.’

Een avondvullende uiteenzetting over woke uitwassen in de media, de academische wereld, de klimaatbeweging en de rechtbank. Dat was het recept voor donderdagavond. Een halfjaar lang deed N-VA-voorzitter Bart De Wever alle grote Vlaamse universiteiten aan. Het onderwerp: hoe woke onze cultuur vernietigt. De tournee leidde zelfs tot Over woke, een pamflet dat uitgegroeid is tot een bestseller.

Tijdens de afsluiter van de ‘BDW Studententournee’ in de Universiteit Antwerpen bracht De Wever talloze voorbeelden mee, die hij lardeerde met zijn typische humor. Zelfs een woke journalist uit de mainstreammedia moest moeite doen om een lach te bedwingen. Een beginnende komiek kan nog wat opsteken van De Wevers gevoel voor timing. Bijvoorbeeld in de passage over Aziatische stereotypering in De Aristokatten. Dat Disney een disclaimer plaatste om kijkers te waarschuwen voor een kat met stereotiepe Aziatische trekken die chopsticks gebruikt tijdens een muzikaal intermezzo, doet De Wevers mond openvallen. Of de Amerikaanse professor die een Republikein ‘transfoob’ noemt omdat die het woord ‘vrouw’ gebruikt in plaats van ‘mensen die zwanger kunnen worden’? Dat wil zelfs Knack indelen bij de categorie ‘uitwas van woke’.

Maar zijn ander bewijsmateriaal over de woke beweging die onze cultuur vernietigt, is soms weinig overtuigend. De Wever is op zijn zwakst als hij opiniestukken citeert, vaak uit Angelsaksische media, en laat uitschijnen dat het medium dat het stuk publiceerde 100 procent achter die opinie staat.

Vlaemsch

Dat betekent niet dat woke een verzinsel van rechts is. Maar het betekent wel dat De Wever vaak een vergrootglas gebruikt om de woke uitwassen te zoeken die hij dan op een kritisch-komisch presenteerblaadje aanbiedt. Of had u uit eigen beweging het opiniestuk gelezen van de Canadese Tayo Bero in The Guardian over de klap van Will Smith aan Chris Rock tijdens de Oscaravond van 2021?

Woke werkt als een brandversneller voor de strijdpunten die De Wever al zijn hele politieke carrière verdedigt. De kritiek op het VRT-programma Het Verhaal van Vlaanderen (volgens De Wever ‘de eerste keer dat links problemen heeft met subsidies’) was er sowieso geweest – woke of niet. Mensen met een allergie voor Vlaams-nationalisme gebruiken al járen graag het archaïsche ‘Vlaemsch’ (De Wever: ‘Met de “ch” van “achterlijk”’) – woke of niet.

Of neem het voorbeeld van het studieadvies voor Zuhal Demir (N-VA). De huidige Vlaamse minister van Omgeving kreeg als dochter van een Turkse mijnwerker in de jaren 90 de raad om snit en naad te volgen. Dat deelt De Wever onder bij het zachte racisme van lage verwachtingen. Maar wat woke daar precies mee te maken heeft? Geen Aristokat die het weet.

Als Bart De Wever rond de eeuwwisseling op tournee was gegaan, dan was de titel geweest ‘Hoe politieke correctheid onze cultuur vernietigt’. Of: ‘Hoe het identitaire nihilisme van mei ‘68 onze cultuur vernietigt’. Wat is dan nieuw vandaag? De voorbeelden zijn talrijker en het vocabularium oogt fris, met termen als cancelcultuur, safe space, toxische mannelijkheid, enzovoort.

Al heeft de N-VA-voorzitter ook niet al zijn moppen zelf bedacht. Ergens in de monoloog noemt De Wever een ritje met tram 24, die voor zijn huis in Deurne stopt, een goede gelegenheid om een toespraak bij de Verenigde Naties te oefenen, als die kans zich ooit zou voordoen. Daarmee verwijst hij naar de diverse samenstelling van de gebruikers van het openbaar vervoer in de Scheldestad.

Die grap is al minstens vijf jaar oud. Uit het verslag van de plenaire vergadering in het Vlaams Parlement van 20 juni 2018: ‘Als men een bus neemt in Antwerpen zou men soms denken dat men op een vergadering van de VN zit: op het openbaar vervoer worden meer talen gesproken dan op zo’n vergadering.’

Getekend: Vlaams Belang-parlementslid Anke Van dermeersch.

Conner Rousseau

Dat wil niet zeggen dat de tournee van BDW ook een show van Vlaams Belang-voorzitter Tom Van Grieken had kunnen zijn. Uiteraard waarschuwt de N-VA’er voor woke ontsporing, maar dat doet hij ook voor het gevaar van extreemrechts. Is woke dé reden voor de verkiezingsoverwinning van een ‘abject figuur’ als Donald Trump, zoals De Wever zegt? Dat is voor (veel) discussie vatbaar. Maar wie in het antiwoke discours van de N-VA een natuurlijke toenadering ziet richting het Vlaams Belang is ziende blind.

‘De oplossing ligt in het midden.’ Dat is geen citaat van Joachim Coens of Wouter Beke, maar van Bart De Wever.

En zo zijn de aanvallen op woke perfect verzoenbaar met De Wevers toenadering tot Paul Magnette (PS) en vooral Conner Rousseau (Vooruit), die zelf geen hoge pet op heeft van woke. In de resem voorbeelden die De Wever tijdens zijn toer geeft, zitten er niet veel die Rousseau zal verdedigen. Het doet denken aan de uitspraak van de Vlaamse viceminister-president Bart Somers (Open VLD) in Knack: ‘In Vlaanderen is woke een heel verbindend element: we zijn er blijkbaar allemaal tegen.’

Haatspraak

De hele uitzeenzetting is dan nog eens doorspekt met petites phrases die de avond veel zachter maken dan de agressieve titel doet uitschijnen.

Neem nu de antidiscriminatiewetgeving, die De Wever in essentie goed vindt. Ja, de N-VA zet vraagtekens bij de wetten rond haatspraak, maar dat doet iemand als grondwetspecialist Jogchum Vrielink (Université Saint-Louis) ook.

Enkele minuten daarna heeft De Wever het over de veroordeling door de correctionele rechtbank van de slogan ‘Stop Islamisering’. Die kreeg in 2021 heel wat kritiek, óók vanwege de linkerzijde. En toch voelt De Wever de nood om eraan toe te voegen dat hij die slogan ‘ook niet leuk vindt’.

De N-VA-voorzitter gebruikte ook meermaals op niet-ironische wijze de boutade ‘Diversiteit is een werkwoord’. Ziet u Van Grieken dat al zeggen? Al in zijn boek Over identiteit haalde De Wever de loftrompet boven voor gemengde huwelijken. Dat discours is lichtjaren verwijderd van extreemrechts.

Bart De Wever kan ook moeilijk anders, hij is al meer dan tien jaar burgemeester van een van de meest diverse steden van West-Europa. En zijn kiespubliek bestaat ook uit nieuwe Belgen, moslims en leden van de holebigemeenschap.

Roetpiet

Een van de belangrijkste voorbeelden blijft de roetpiet. Terwijl de Lage Landen het decor waren van een bittere strijd tussen voor- en tegenstanders van Zwarte Piet, omarmde burgemeester De Wever de roetpiet al jaren geleden. ‘Niet elke vraag is woke waanzin’, bezwoer De Wever het publiek. ‘Mocht de roetpiet niet besmet zijn door de wokers, dan zou hij even natuurlijk zijn als het verdwijnen van het kruis op de mijter van de sint.’

Het antiwoke discours van De Wever is dus verdraagzamer dan wat er soms van wordt gemaakt. Aan het einde van de avond kwam dat duidelijk tot uiting. Dialoog en discussie zijn een schaars goed geworden, vindt De Wever. En de N-VA’er wil ze behoeden voor de ‘aberraties’ van extreemrechts én van woke. ‘Ik kan leven met progressieve ideeën’, aldus conservatief De Wever. ‘In een democratie als Vlaanderen zijn we gedoemd om vroeg of laat een regeerakkoord met elkaar te maken.’

Dat zagen we al in 2018, toen de N-VA in Antwerpen in zee ging met de SP.A van Tom Meeuws. Ondertussen spreken we van een bromance tussen De Wever en Rousseau, met socioloog Mark Elchardus als intellectuele mayonaise tussen beide.

Woke seks

Maar De Wevers klemtoon op woke is niet geheel ongevaarlijk. Ook het Vlaams Belang positioneert zich fel op het thema. En zoals de focus van de N-VA op immigratie kiezers in de armen van het VB heeft gedreven (‘het origineel is beter dan het kopie’), zou eenzelfde scenario zich kunnen herhalen.

Ook met zijn sneren naar de media danst De Wever op de slappe koord. Wanneer deze verslaggever herhaaldelijk spottend met de vinger wordt gewezen tijdens een uiteenzetting van ’s lands meest invloedrijke politicus in een volle universiteitsaula, voelt die zich niet meteen in een safe space.

Het mag nochtans niet verbazen dat BDW er een journalist van Knack uit pikt. Samen met die van De Standaard en De Morgen schuift De Wever de redactie van Knack naar voren als voorbeelden van media die via hun wereldbeeld neerkijken op de man in de straat.

Neem de recente grote seksenquête van dit blad, en dan vooral de marketing errond. De volgende reclameboodschap deed de ronde: ‘Mag ik de gedachte aan seks met iemand van hetzelfde geslacht nog onaangenaam vinden? Of maakt mij dat homofoob? Hoe woke denkt u over seks?’

Een ‘hele rare vraag’, aldus De Wever, die de gedachte dat hij seks zou moeten hebben met een man ‘afstotelijk’ noemde.

Volgens de N-VA-voorzitter is die toonzetting een voorbeeld van ‘banaal wokisme’. De term is niet lukraak gekozen. De Wever haalt de mosterd bij het ‘banaal nationalisme’ van socioloog Michael Billig. Die verstaat daaronder alledaagse zaken die mee een nationale identiteit in stand houden, zoals vlaggen, nationale voetbalteams en andere symbolen.

In de zaal wérkte het in elk geval. De mainstreammedia blijven een dankbaar mikpunt van spot.

Maar door de aanvallen op de media, rechters en universiteitsprofessoren heen masseert de tournee van BDW de geesten van de toehoorders ook richting dat grote akkoord met links na 2024, zowel op Vlaams als op federaal niveau. Politicus De Wever is sluw genoeg om de excessen van woke links – die in Vlaanderen schaars zijn – aan te vallen en op die manier van centrumlinks een aanvaardbare en misschien zelfs aanlokkelijke partner te maken.