‘Willen we echt Polen invoeren om bpost-pakjes voor de middenklasse rond te dragen?’

”Voor 23.59 uur besteld, morgen in huis’: is dat een business die we moeten faciliteren?’, vraagt Knack-hoofdredacteur Bert Bultinck zich af.

Of het idee doorgesproken was met de partijtop werd niet helemaal duidelijk, maar het standpunt van Barbara Pas was helder. Om onze eigen e-commerce te beschermen zouden we een belasting kunnen lanceren op de pakjesdiensten die vanuit het buitenland in Vlaanderen komen leveren. De federale fractieleidster van het Vlaams Belang toonde zich afgelopen vrijdag van haar sociaalste kant, met kritiek op de 24/7-economie die een voldongen feit is bij Zalando, Amazon, of Bol.com. ‘De balans werk-gezin is iets wat je toch moet koesteren’, zei ze in het VRT-programma De afspraak. Die uitspraak past in het socio-economisch linkse verhaal dat haar extreemrechtse partij nu al een paar jaar in de etalage zet.

Dat verhaal roept een paar vragen op. Zo bleek al voor de verkiezingen van 2019 dat het sociale programma van het Vlaams Belang niet altijd strookt met het stemgedrag van zijn parlementsleden. De partij stemde ten tijde van de regering-Michel bijvoorbeeld vóór de verstrenging van de loonwet, die onze lonen matigt. Anders dan in het dossier over de e-commerce, waarbij de regering-De Croo streeft naar versoepelingen van de regels voor nacht- en weekendwerk, zat de partij daarmee zeer ver van het standpunt van de vakbonden. Meer in het algemeen is het bij het Vlaams Belang onduidelijk of de partij ook daadwerkelijk zou doen wat ze zegt. Omdat ze er niet in slaagt om andere partijen te overtuigen samen een coalitie te vormen – onder meer door de ranzige uitspraken van Dries Van Langenhove en de racistische videospelletjes van Filip Dewinter – heeft ze haar programma nog nooit hoeven om te zetten in beleid. De facto kan ze alles beweren en het tegenovergestelde doen.

Toch blijft het een dingetje: een prominente Vlaams Belanger die dicht tegen het standpunt van, bijvoorbeeld, Marc Leemans aanschuurt. De ACV-voorzitter verzette zich vorige week weinig verrassend tegen jobs aan een minimumloon en zonder nachttoeslag. Dat is een heel ander geluid dan wat er bij de regeringspartijen over e-commerce te horen viel, ook nadat bij gebrek aan compromis het hele dossier naar de sociale partners werd gestuurd. De reactie van MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez was voorspelbaar: ‘Als de socialisten niet op zondag willen werken. is dat geen probleem’, zei hij dit weekend in Het Belang van Limburg. ‘De patron van de FGTB mag van mij de hele dag thuisblijven, maar daarom hoeft hij toch niet de anderen tegen te houden om te werken?’ Maar ook vicepremier Frank Vandenbroucke (Vooruit) verdedigde de flexibilisering – versta: deregulering en lagere lonen – van de e-commerce, ‘om jobs voor laaggeschoolden te creëren’.

De Nederlandse journalist Jeroen van Bergeijk weet wat die jobs inhouden. Hij ging vijf weken undercover werken in het distributiecentrum van Bol.com in Waalwijk en zag een volstrekt doorgeslagen flexibilisering die een normaal sociaal leven onmogelijk maakt. En ook op het argument dat e-commerce jobs creëert voor onze laaggeschoolden valt wel wat af te dingen, zo bleek. ‘Nederlanders willen daar niet werken,’ zei Bergeijk in het Knack-interview over zijn onderzoek, ‘dus importeren ze goedkope arbeid uit Oost-Europa’.

In Reset, het nieuwe boek van Mark Elchardus, schrijft de socioloog dat er iets fundamenteel mis is met een gemeenschap die meent migranten nodig te hebben om het werk te doen dat mensen hier niet meer willen doen. Zijn remedie voor knelpuntberoepen: verbeter de kwaliteit van het werk, inclusief ‘een betere bezoldiging’, maar ook – en dat klinkt al heel wat flinkser – de beperking van de werkloosheid in de tijd en ‘verplichte tewerkstelling’ als er geen baan wordt gevonden. En, geen detail, er moet een véél selectiever immigratiebeleid komen.

In het geval van de e-commerce is er een nog fundamentelere vraag: hebben we ze wel nodig, die spotgoedkope en bliksemsnelle leveringen? Willen we echt Polen invoeren om bpost-pakjes voor de middenklasse rond te dragen? Natuurlijk vindt iedereen het fijn om al een paar uur na een impulsaankoop een cadeau voor zichzelf te kunnen uitpakken. Maar is die onmiddellijke behoeftebevrediging iets wat we moeten aanmoedigen, zoals we elektrische auto’s fiscaal promoten? Of moeten we het juist ontraden, zoals we doen met tabak? Voor ‘23.59 uur besteld, morgen in huis’: is dat een business die we moeten faciliteren, ook als dat het leven van de arbeiders omverkegelt? Het is raar dat Frank Vandenbroucke, toch de minister van Volksgezondheid, zich die vraag niet eens meer stelt.