Willem-Frederik Schiltz (Open VLD): ‘Statiegeld is niet dé oplossing voor zwerfvuil’

Het statiegeld op blikjes en plastic flessen zal digitaal zijn of het zal niet zijn. De Open VLD wil niet dat mensen straks met hun blikjes en plastic flessen terug naar de winkel moeten, zegt Vlaams fractieleider Willem-Frederik Schiltz.

Dit moet het jaar worden waarin eindelijk beweging komt in het statiegelddossier. Milieubewegingen willen al veel langer dat er statiegeld wordt geheven op blikjes en plastic flessen, die anders vaak als zwerfvuil eindigen. Minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) heeft knopen doorgehakt. In 2023 lopen er digitale proefprojecten, waarbij mensen afval moeten scannen voor ze het weggooien. Mislukken die, dan wil Demir in 2025 een klassiekere vorm van statiegeld invoeren, waarbij mensen hun afval naar de winkel moeten brengen – zoals ze dat nu al met glazen flessen doen. Landen als Nederland en Duitsland hebben zo’n systeem. Maar de Open VLD wil er in het het parlement niet van weten.

Willem-Frederik Schiltz (fractieleider Open VLD in het Vlaams Parlement): Het is veel te vroeg om daarover al te beginnen toeteren, want binnen de regering is er nog geen woord over gezegd. Het is de Vlaamse afvalstoffenmaatschappij OVAM die in een persbericht kwam aanzetten met het klassieke statiegeld. Maar het is niet de taak van de administratie om zulke beslissingen te nemen.

Kijk, als je statiegeld wilt innen in de winkel wordt de ‘blauwe zak’ voor pmd veel minder aantrekkelijk. Er zou veel minder afval in terecht kunnen. Het is juist die blauwe zak die Vlaanderen uniek maakt, en ervoor zorgt dat wij al heel goed en veel beter dan onze buurlanden sorteren. In Antwerpen zijn er onlangs ook koffiecapsules aan toegevoegd, en dat werkt uitstekend. Het is dus essentieel dat er niet aan de blauwe zak wordt geraakt. Anders verdwijnt er straks misschien weer meer afval bij het restafval, dat gewoon wordt verbrand, of eindigt het als zwerfvuil op straat. Statiegeld is ook niet dé oplossing voor zwerfvuil. Misschien wel voor blikjes en flesjes, maar niet voor alle andere rommel die evengoed op straat belandt.

Als je statiegeld wilt innen in de winkel wordt de blauwe zak voor pmd veel minder aantrekkelijk. Er zou veel minder afval in terecht kunnen.

Gelooft u dat digitaal statiegeld kan werken? Milieuorganisaties zien in dat idee niet meer dan een vertragingsmechanisme van de industrie. Het is volgens velen praktisch onwerkbaar.

Schiltz: In het Vlaams Parlement probeert niemand dit dossier te vertragen. En waarom zou dat ook niet kunnen werken? We proberen geen man op de maan te zetten, hè. Het zou toch te gek zijn als we in Vlaanderen geen technologiebedrijf kunnen vinden dat in staat is zo’n systeem te ontwikkelen? In de regering is beslist om digitaal statiegeld te testen, en dat er enkel van afgeweken kan worden als er ‘onoplosbare’ problemen zijn bij de uitvoering. Ik kan me dat niet voorstellen. De focus moet liggen op wat kan en wat is beslist. Dan moet je niet lopen zwaaien met scenario’s van ‘wat als het niet kan’.

Voor iets kleins zoals statiegeld zouden mensen een app moeten installeren op hun smartphone en hun bankgegevens moeten invoeren. Zijn dat geen overdreven risico’s voor het schenden van onze privacy?

Schiltz: Het spreekt voor zich dat ieders gegevens voldoende beschermd moeten worden. Maar nogmaals: ik zie geen reden waarom we dat niet zouden kunnen.

Wat met mensen die geen smartphone of toegang tot het internet hebben?

Schiltz: We moeten zorgen dat daar oplossingen voor zijn. Is het niet met digitaal statiegeld, dan met andere beloningssystemen. Maar de mensen die vandaag goed sorteren met de blauwe zak mogen niet gestraft worden door hen daarmee naar de winkel te sturen voor hun statiegeld. Dat is trouwens ook niet even eenvoudig voor iedereen.

Onlangs berichtte de nieuwssite Apache over Unbox. Dat bedrijf zou in poleposition liggen om het digitale statiegeld uit te rollen, terwijl bedrijfsleider Erik Saelens in het verleden voor de N-VA werkte en N-VA’er Johan Van Overtveldt in de raad van bestuur zit.

Schiltz: Ik ben blij dat daar nu transparantie over is, en de minister heeft al gezegd dat ze niet getrouwd is met Unbox. Er zijn nog meer bedrijven die deze opdracht kunnen klaren, en die moeten natuurlijk een eerlijke kans krijgen.