Wil de N-VA nu verplicht vrijwilligerswerk voor jongeren of niet?

Een partijcongres is doorgaans het uitgelezen moment om alle neuzen in dezelfde richting te krijgen, zeker wanneer dat congres een jaar voor de verkiezingen plaatsvindt. Het N-VA-congres van 12 tot 14 mei in Antwerp Expo vormde daar geen uitzondering op.

Op één element na. Enkele partijleden zaten achteraf verveeld met de goedkeuring van punt 74: de gemeenschapsdienst. Of beter: de verplichting van die gemeenschapsdienst. Het Laatste Nieuws noemde de verplichte gemeenschapsdienst ‘nu officieel een partijstandpunt’. Ook Het Nieuwsblad gebruikte die termen en sprak van ‘een moderne variant van de legerdienst die de jeugd “weerbaarder” moet maken’.

Kamerlid en burgemeester van Lubbeek Theo Francken deed er op sociale media nog een schepje bovenop. ‘Het N-VA-congres stemde massaal in met de invoering van een verplichte – breed in te vullen – gemeenschapsdienst voor jongvolwassenen’, twitterde hij.

Gemeenschapsdienst zal de jeugd ‘weerbaarder’ maken, denkt N-VA.

Communisme

Maar niet iedereen gaat akkoord met die lezing. Bart Steyaert, lid van de districtsraad van Antwerpen, reageerde via Twitter: ‘Een verplichting is voor mij een njet! “Vrijwillig” is het woord waar we voor stemden.’ De stelling kreeg ook kritiek van oud-N-VA-Kamerlid Peter Dedecker, die het zelfs vergeleek met communisme.

Wat heeft de N-VA nu precies goedgekeurd? Alleszins níét de verplichte gemeenschapsdienst, of toch niet voor nu. Letterlijk: ‘We onderzoeken hoe we op termijn het vrijwilligerskorps kunnen uitbreiden tot een algemene gemeenschapsdienst voor elke jongere.’ De zin werd ingediend als amendement op punt 74, waarvan de titel luidt: ‘Inzetten op burgerzin via lokaal vrijwilligerskorps en buurtinformatienetwerken’.

Wat is dan het officiële partijstandpunt? Het ‘aanmoedigen van lokale besturen om hun inwoners uit te nodigen lid te worden van een lokaal vrijwilligerskorps’. Op dat vlak scoorde burgemeester Francken een Vlaamse primeur toen hij begin deze maand het Vrijwilligerskorps Lubbeek oprichtte. Bij noodsituaties zoals overstromingen of een brand kunnen de hulpdiensten een beroep doen op die jongvolwassenen tussen 18 en 25 jaar. De inhuldiging werd bijgewoond door hoogwaardigheidsbekleders zoals de Vlaamse minister-president Jan Jambon (N-VA) en de federale minister van Werk Pierre-Yves Dermagne (PS).

Vadertje Staat

Met zijn project raakte Francken een gevoelige snaar. Bart Somers (Open VLD), Vlaams minister van Binnenlands Bestuur, uitte zich als een fan. De Brusselse staatssecretaris Pascal Smet (One.Brussels-Vooruit) denkt na over een korps in het Brussels Gewest. Geen wonder dat Franckens vrijwillige korps het N-VA-congres zo enthousiasmeerde. Maar waarom dan de verplichte gemeenschapsdienst in de congresbesluiten smokkelen?

Professor Bestuurskunde Bram Verschuere (UGent) begrijpt het niet. ‘Het roept alleen maar meer vragen op. Hoe gaan gemeenten dit afdwingen? Met GAS-boetes? Bovendien zijn er juridische bezwaren. Waarom zouden we jongvolwassenen wel kunnen verplichten, maar actieve senioren niet? Dit voorstel lijkt een doodgeboren kind.’

Verschuere vindt het vreemd dat het voorstel uitgerekend van een conservatieve partij komt. ‘Het conservatisme gelooft juist in gemeenschapsvorming van onderen uit en niet opgelegd door de staat.’ Een soortgelijk punt werd in 2017 nog gemaakt door twee Vlaamse N-VA-parlementsleden in een Knack–opiniestuk. Ze spraken zich uit tegen een CD&V-voorstel over ‘een gegarandeerd aanbod van vrijwillige burgerdienst’. ‘Volgens de christendemocratische collega’s hebben we nood aan meer overheidsinterventie, aan meer Vadertje Staat, met extra diensten en extra omkadering. Dat lijkt ons net niet de juiste oplossing.’

Militaire dienstplicht

Toch kan dit discours ook in de N-VA-ideologie passen. Als rechten en plichten belangrijker worden voor werklozen en nieuwkomers, waarom dan niet voor jongeren? Daarnaast staat het voorstel ver van de meer ingrijpende militaire dienstplicht, die begin jaren 90 werd opgeschort.

Overigens, in oktober vorig jaar toonde Michel Hofman, stafchef van het leger, zich een onverwachte voorstander van de dienstplicht, zij het niet op korte termijn. ‘Een verplichte militaire dienst maakt het mogelijk om een band te creëren tussen het leger en de natie.’ En opnieuw was daar Theo Francken op Twitter. ‘Legerdienst terug invoeren? Keigoed idee.’